Γυμνά πρόσωπα και προσωπεία

Από τους Βαγγέλη Μπέκα, Βασίλη Κ. Καλαμαρά, Αλέξανδρο Στεργιόπουλο

**Ουίλιαμ Μπάροουζ, Γυμνό γεύμα

μτφρ.: Γιώργος Μπέτσος, εκδόσεις Τόπος, σ. 375, ευρώ 19,30

«Μια παγωμένη στιγμή κατά την οποία όλοι βλέπουν τι υπάρχει στην άκρη του πιρουνιού». Αυτό είναι το νόημα του τίτλου για τον γερο-γκουρού της γενιάς των Μπιτ, Ουίλιαμ Μπάροουζ. Ενας τίτλος γέννημα της φαντασίας τού Τζακ Κέρουακ, ο οποίος δακτυλογράφησε μεγάλο μέρος από το χαοτικό υλικό του βιβλίου. Το γυμνό γεύμα δεν είναι ένα συνηθισμένο μυθιστόρημα. Για να είμαι πιο ακριβής, δεν είναι καν μυθιστόρημα με την κλασική έννοια του όρου. Είναι μια διαρκής βουτιά στο υποσυνείδητο ενός ευφάνταστου ομοφυλόφιλου ναρκομανή, ενός ανθρώπου απελευθερωμένου από ταμπού. Είναι όμως και η μάχη του Μπάροουζ με μια μάστιγα, με τις παραισθήσεις, με τον άλλο, άρρωστο εαυτό του.

Την περίοδο που γράφτηκε το βιβλίο ο Μπάροουζ ήταν χαμένος στην κόλαση των ναρκωτικών, είχε αποτραβηχτεί στην Ταγγέρη, ένα κοσμοπολίτικο κέντρο όπου σύχναζαν συγγραφείς που αναζητούσαν εμπειρίες, ομοφυλοφιλικό έρωτα και παραισθήσεις. Ο Κέρουακ και ο Γκίνσμπεργκ, που τον επισκέφτηκαν, βοήθησαν σημαντικά τον Μπάρουζ και το εκκεντρικό βιβλίο του. Ενα βιβλίο που πέρασε από πολλές περιπέτειες, άλλαξε πολλές φορές μορφή, αναζήτησε αποτυχημένα την έκδοση, μέχρις ότου δικαιώθηκε, κυνηγήθηκε, δικάστηκε και τη δεκαετία του '70 αποθεώθηκε, μαζί με το συγγραφέα του, ο οποίος έγινε σύμβολο για την επαναστατημένη ψυχεδελική γενιά. Το βιβλίο που κυκλοφόρησε τελευταία από τις εκδόσεις Τόπος είναι συμπληρωμένο με κείμενα που συμπεριλαμβάνονται για πρώτη φορά στα ελληνικά.

Το γυμνό γεύμα δεν είναι κείμενο για τον καθένα. Αρκετά συχνά γίνεται σκληρό, σχεδόν αποκρουστικό. Η ποιητική του αργκό, ο ρυθμός, η δύναμη των ακραίων σκηνών και το μαύρο του χιούμορ το κάνουν καυτό. Οι σεξουαλικές ιδιαιτερότητες, η διαστροφή και ο θάνατος τριγυρίζουν στα στενά της Διαζώνης πυρπολώντας τη φαντασία του αναγνώστη. Ο ολοκληρωτισμός απλώνεται παντού, μεταμφιέζεται, καταπιέζει, ελέγχει, απαγορεύει, επιτηρεί.

Το βιβλίο δεν διαθέτει κεντρικό πυρήνα, συγκεκριμένο πρωταγωνιστή, δεν έχει πλοκή. Δεν υπήρχε αυτή η πρόθεση από τον συγγραφέα, βάσει των όσων έχει πει ο ίδιος ο Μπάροουζ. Στόχος του ήταν να καταδείξει το «μαρτύριο της πρέζας», να τα βάλει με κάθε μορφή ολοκληρωτισμού. Κι αυτό το έκανε αναμειγνύοντας βιώματα της Ταγγέρης με το φανταστικό κόσμο που γεννούσαν μέσα του τα ναρκωτικά. Από τη μια ο ρεαλισμός: η αγωνία, η αναζήτηση, η ανατριχίλα πριν από τη δόση, οι λεπτομερέστατες πληροφορίες περί ναρκωτικών κι έπειτα, εντελώς ξαφνικά, βουτιά στο παραλήρημα, στ' όνειρο: ο κόσμος της Διαζώνης, η Φρίλαντ, η ΙΣΛΑΜ ΑΕ. Ενας τόπος γεμάτος «λούγκρες» και περίεργους μπάτσους, ένα σύμπαν στο οποίο όλες οι ακραίες φαντασιώσεις αποκαλύπτονται στο φως.

Στις σελίδες του βιβλίου παρελαύνουν ο Ασωτος, το Ντοκτόρι, διακινητές μαύρου κρέατος, εμπειρίες από νοσοκομεία αποτοξίνωσης και αναλυτική περιγραφή μεθόδων χρήσης ναρκωτικών ουσιών. Αγόρια κάνουν σεξ με αγόρια και αχαλίνωτα όργια με «γερασμένα πρεζάκια». Κρεμασμένα κεφάλια, γιάχε και μάγοι των φυλών. Κι όλα αυτά, με διαρκή κοψίματα και πηδήματα στην αφήγηση. Ο Μπάροουζ παραθέτει ακόμη σημειώσεις πάνω στον εθισμό και συμβουλές πώς να ξεκόψει κάποιος απ' την ηρωίνη· κείμενα συμπληρωματικά της όλης αφήγησης.

Μια ατμόσφαιρα σήψης αναδύεται από τις σελίδες του βιβλίου, μετα-ανθρώπινη και παρανοϊκή· ένα κείμενο που ξεχειλίζει από δύναμη και εικόνες. Ενα ευφυέστατο παραλήρημα που κατά τόπους γίνεται κραυγή αγωνίας.

Β. Μ.

Γυμνά πρόσωπα και προσωπεία | Τέχνες | Ελευθεροτυπία

Το συστήνω ανεπιφύλακτα όχι τόσο επειδή ο Μπάροουζ είναι ένας από τους πλέον αγαπημένους μου αλλά περισσότερο διότι μέσα του υπάρχει σε σπερματική μορφή το σήμερα σε όλο του το μεγαλείο.