Εποικισμοί στη Μακεδονία

Του MORE SOKOL

Οι –όπου γης- εθνικιστές, και ειδικά των Βαλκανίων, αρέσκονται να “ταξιδεύουν” χιλιάδες έτη πίσω στο χρόνο αναζητώντας ένδοξους προγόνους προκειμένου κρύψουν την ανασφάλειά τους, να επιβεβαιώσουν την ύπαρξή τους και να θεμελιώσουν παράλογα δικαιώματα “ιδιοκτησίας” στην ιστορία σήμερα. Οι γραφικότεροι από αυτούς είναι οι αρχαιόπληκτοι εθνικιστές.

Βασικό γνώρισμα των αρχαιόπληκτων εθνικιστών είναι ότι έχουν πλήρη άγνοια της πρόσφατης ιστορίας των, μόλις, τελευταίων 200 - 300 ετών της περιοχής των Βαλκανίων, παρά την ομολογουμένως εξαιρετική τους ικανότητα να εκτελούν κωμικά μακροβούτια σε “βάθος” 2.000 – 3.000 ετών ανάμεσα σε αρχαίες ασπίδες, τόξα, βέλη, σάρισες και επιγραφές ψάχνωντας να βρουν απαντήσεις σε σύγχρονα ζητήματα.

Για να μάθουμε, λοιπόν, κρίσιμες και σημαντικές λεπτομέρειες από το πρόσφατο παρελθόν της ευρύτερης περιοχής θεώρησα χρήσιμο να σας καταθέσω ορισμένες σκέψεις μου με αφορμή ένα απόσπασμα, σχετικό με τους εποικισμούς που έλαβαν χώρα στην περιοχή της Μακεδονίας κατά τον 20ο αιώνα, από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Βακαλόπουλου ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ – ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ Θεσ/νικη 1992.

Στο 11^ο κεφάλαιο του βιβλίου και στο 11β (σελ. 526-543) γίνεται παρουσίαση του θεσμικού προγράμματος εκτουρκισμού των εθνικών μειονοτήτων της Μακεδονίας, εκ μέρους των Νεότουρκων, στις αρχές του 20^ου αιώνα. Σε αυτό το κεφάλαιο μαθαίνουμε πως οι Νεότουρκοι ξεκίνησαν ήδη από το 1909 μια σειρά νομοθετικών μέτρων ενίσχυσης της παρουσίας Μουσουλμανικών πληθυσμών σε βάρος των Χριστιανικών στην Μακεδονία.

Αυτή η πολιτική εξόντωσης ή/και αφομοίωσης προκάλεσε την συνεργασία των Χριστιανών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (του Οικουμενικού Πατριάρχη Ιωακείμ Γ, του Έξαρχου της Βουλγαρίας και του Πατριάρχη των Γρηγοριανών Αρμενίων) οι οποίοι με κοινό τους υπόμνημα διαμαρτυρήθηκαν σθεναρά προς τη Πύλη (σελ.527).

Ταυτόχρονα, συνεχιζόταν ένας αγώνας επικράτησης ανάμεσα στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και την Βουλγαρική Εξαρχία στα εκκλησιαστικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα όλης της Μακεδονίας, με διαιτητή τον Οθωμανό ο οποίος έξυπνα διατηρούσε διχασμένο το ποίμνιο των Χριστιανών ήδη από το 1870 όταν ιδρύθηκε η Βουλγαρική Εξαρχία.

Παράλληλα, οι Νεότουρκοι στα πλαίσια του προγράμματος εκτουρκισμού των εθνικών μειονοτήτων της Μακεδονίας, έφεραν προς ψήφιση νόμους για το καθεστώς που θα ίσχυε σε εκκλησίες,  σχολεία, στράτευση των Χριστιανών με σκοπό την υποχρεωτική εκμάθηση της Τουρκικής ως εθνικής γλώσσας στη λειτουργία των δικαστηρίων και των συμβουλίων στα σαντζάκια, τα βιλαέτια κ.α.

Όλα τα παραπάνω –όπως μας τα μεταφέρει ο κ. Βακαλόπουλος- εκτός από την διαίρεση των Χριστιανών απέβλεπαν και στον εκτουρκισμό των εθνικών μειονοτήτων. Το σημαντικότερο όμως μέτρο –κατά την γνώμη μου– που εφαρμόστηκε για την εδραίωση της κυριαρχίας τους ήταν ο ΕΠΙΚΟΙΣΜΟΣ της Μακεδονίας με μουσουλμανικούς πληθυσμούς.

Διαβάζουμε στη σελ. 539 του εν λόγω βιβλίου: «Κύριος στόχος των Νεότουρκων υπήρξε τώρα η οριστική επίλυση του Μακεδονικού ζητήματος. Μάλιστα, μετά την υπογραφή του αυστροτουρκικού πρωτοκόλλου και την παραίτηση της Τουρκίας από τα κυριαρχικά της δικαιώματα στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, το Νεοτουρκικό κομιτάτο (σημ.επιτροπή) “Ένωση και Πρόοδος” εξέταζε τη δυνατότητα μαζικής μετανάστευσης, των συμπαγών μουσουλμανικών πληθυσμών των δύο παραπάνω επαρχιών (σημ. Βοσνίας και Ερζεγοβίνης), στη Μακεδονία και την εγκατάστασή τους σε παραμεθόριες περιοχές κυρίως στα σύνορα προς την Βουλγαρία και την Ελλάδα».

Και στη σελ. 540: «Ύστερα από αλλεπάλληλες διαβουλεύσεις η επιτροπή αποφάσισε, ανάμεσα σ’ άλλα, να υποχρεωθούν οι μουσουλμανικοί πληθυσμοί να συνδράμουν τους ομόδοξούς τους και να προκληθεί αθρόα μετανάστευση συμπαγών μουσουλμανικών πληθυσμών (περίπου 1.200.000 κατοίκων) όχι μόνο από την Βοσνία και την Ερζεγοβίνη, αλλά και από την Βουλγαρία, την Σερβία και την Τουρκία κυρίως προς την Μακεδονια, για να γίνει αισθητή η αριθμητική υπεροχή του μουσουλμανικού στοιχείου, να εξαναγκασθεί κάθε Τούρκος γαιοκτήμονας της Μακεδονίας ν’ αντικαταστήσει τους καλλιεργητές του με μουσουλμάνους μετανάστες, να παραχωρηθούν σ’ αυτούς οι δημόσιες γαίες ή να διανεμηθούν αγροτικές εκτάσεις.

Έτσι, το πρόγραμμα της εθνολογικής αλλοίωσης του μακεδονικού χώρου άρχισε από τα μέσα περίπου του 1910 να έχει θλιβερές επιπτώσεις για το χειστιανικό στοιχείο της Μακεδονίας. Τον Δεκέμβριο του 1919 είχαν ήδη εγκατασταθεί στο βιλαέτι της Θεσσαλονίκης 2.300 μουσουλμανικές οικογένειες (οι επωνομαζόμενοι “Muhadjirs”)… Η σπουδαιότερη εγκατάσταση Βόσνιων μεταναστών έγινε στον καζά Κατερίνης, στο Ελευθεροχώρι 1.200 οικογένειες … ενώ άλλοι μουσουλμάνοι εγκαταστάθηκαν στο Αρκουδοχώρι Βέροιας, στο Γιουντζιλάρ (Κύμηνα) Θεσ/νικης, στο Κουτούκερι Βοδενών, στο Γκιούλμπασή, στο Πετρίτσι, στο Κριβολάκ, στα Βασιλικά Θεσ/νικης ... »

Αυτά τα ενδιαφέροντα –ανάμεσα σε πολλά άλλα- γράφει ο κ. Βακαλόπουλος στο προαναφερθέν βιβλίο του. Κάθε καλόπιστος αναγνώστης αντιλαμβάνεται τον πλήρη σχεδιασμό για εκτουρκισμό της Μακεδονίας εκ μέρους των Νεότουρκων το 1910. Τελικά το σχέδιο εκτουρκισμού δεν ολοκληρώθηκε εξαιτίας του Α’ Βαλκανικού Πολέμου ο οποίος ξέσπασε δύο χρόνια αργότερα, το 1912.

Αναρωτηθείτε, λοιπόν, ποιά θα ήταν η κατάσταση σήμερα στον ευρύτερο μακεδονικό χώρο, εάν αυτό το σχέδιο εποικισμού είχε ξεκινήσει όχι το 1910 αλλά το 1850, οπότε θα είχαν μπροστά τους 60 ολόκληρα χρόνια (μέχρι το 1910) για την ολοκλήρωσή του; Ποιά θα ήταν η εθνολογική σύνθεση της Μακεδονίας σήμερα το 2011;

Όμως ας αφήσουμε τα “εαν”, άλλωστε με τα “εαν” δεν γράφεται η ιστορία, κι ας εξετάσουμε με ρεαλισμό τα όσα, τελικά, έγιναν.

Κατ' αρχάς διαπιστώνουμε, από τα παραπάνω, πως αυτός που είχε στα χέρια του την εξουσία “έφτιαχνε” την σύνθεση του πληθυσμού στη Μακεδονία κατά το δοκούν μέσω εποικισμών. Είναι προφανές ότι η “συνταγή” του εποικισμού με την μετακίνηση πληθυσμών -βίαιη ή μη- ήταν γνωστή από παλιά. Απλά ο κάθε “μάγειρας” αποφάσιζε τι "φαΐ" θα έφτιαχνε και πως θα το "σερβίριζε".

Μήπως έτσι, με εποικισμούς, δεν φτιάχτηκαν τα περισσότερα εθνικά κράτη στη περιοχή μας μετά το 1912; Έτσι δεν οικοδομήθηκε η Τουρκία; η Βουλγαρία; η Σερβία; η Ελλάδα;

Τυχαία, άραγε, ξεριζώθηκαν οι Χριστιανοί από την Τουρκία και οι Μουσουλμάνοι από την Μακεδονία;

Οι εποικισμοί μέσω ανταλλαγής πληθυσμών μετά 1922 οδήγησαν στην προσφυγιά τουρκόφωνους χριστιανούς στην Ελλάδα και μακεδονόφωνους μουσουλμάνους στην Τουρκία. Όλοι τους υποχρεώθηκαν στη βάσανο αλλαγής της μητρικής τους γλώσσας

Το σχέδιο εποικισμού της Μακεδονίας που δεν πρόλαβαν να ολοκληρώσουν οι Νεότουρκοι το 1910 το πέτυχαν σε μεγάλο βαθμό οι Έλληνες τα επόμενα χρόνια. Από την επαύριον της λήξης των Βαλκανικών πολέμων η χώρα μας, η Ελλάδα, επιδόθηκε σε έναν συνεχή εποικισμό κυρίως των επαρχιών των Νέων Χωρών (Βόρεια Ελλάδα) τις οποίες προσάρτησε το 1912.

Αυτός ο εποικισμός συνεχίστηκε μέχρι το πρόσφατο παρελθόν όχι μόνον στον ελλαδικό χώρο (κλικ εδώ) αλλά και στην Κύπρο (κλικ εδώ και εδώ) με την γνωστή διαδικασία “ελληνοποίησης” κατοίκων της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.

Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι μέχρι και σήμερα ακολουθούνται οι ίδιες λογικές εποικισμού κι ας μη βιαστούν κάποιοι να μας χαρακτηρίσουν υπερβολικούς, ούτε να τους ενοχλεί ο όρος “εποικισμός”. Ομολογουμένως πρόκειται για διαχρονικό σχέδιο εποικισμού.

Δεν μπορεί να χρησιμοποιούν στην Ελλάδα τον όρο “εποικισμό” με αρνητική έννοια όταν το κάνουν άλλες χώρες ενώ όταν κάνει τα ίδια η πατρίδα μας τον μετατρέπουν στον ηπιότερο όρο “παλιννόστηση”. Περί εποικισμού πρόκειται, νέτα σκέτα. Άλλωστε, μην ξεχνάμε ότι για τις ανάγκες του εποικισμού μετά το 1922 είχε συσταθεί επισήμως από το ελληνικό κράτος ειδική διεύθυνση με την επωνυμία "Γενική Διεύθυνση Εποικισμού Μακεδονίας-Θράκης".

Για όσους ενδιαφέρονται να μελετήσουν περαιτέρω και σε βάθος το μακρόπνοο ελληνικό σχέδιο εποικισμού ειδικά των “ευαίσθητων” περιοχών καταθέτουμε στη κρίση τους απόσπασμα από επιστολή ντοκουμέντο, καθώς, και άρθρο εφημερίδας στα οποία αποτυπώνονται οι σκέψεις και τα σχέδια του Ελ. Βενιζέλου για εποικισμό του ελλαδικού χώρου ήδη από το 1914, αρκετά χρόνια πριν το 1922 όταν άρχισε να εφαρμόζεται. Τα βρήκαμε στο βιβλίο του Γεωργίου Πετσίβα «Ο νέος Μακεδονικός Αγών» Αθήνα 2008 σελ. ιθ.

ΣΚΕΨΕΙΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΣ.

Σε επιστολή που έστειλε ο Ελευθέριος Βενιζέλος στο Ρουμάνο πολιτικό Ιονέσκου στο τέλος του 1914, προβλέποντας φαίνεται τις ανακατατάξεις που θα σημειωθούν στην περιοχή από τον μεγάλο πόλεμο στην Ευρώπη , υπογράμμιζε: «…ένεκα της διασποράς των εν Τουρκία ζώντων εκατομμυρίων Ελλήνων. Ο εθνικός όγκος των Βουλγάρων είναι μικρότερος των 5.000.000 ψυχών. Ο Ελληνικός εθνικός όγκος είναι μεγαλύτερος κατά 70%. Δια τον μείζονα τούτον εθνικόν όγκον , όστις μοιραίως είναι προορισμένος να συγκεντρωθεί εντός των ορίων του ελευθέρου βασιλείου, αξιούμεν έδαφος το οποίον να μην είναι μικρότερον του Βουλγαρικού» [Ιστορικό Αρχείο Ελευθερίου Βενιζέλου Ι/35/1.]

Λίγα χρόνια αργότερα μετά το τέλος του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου και την έκρηξη της Σοβιετικής επανάστασης διαβάζουμε στην εφημερίδα “Ελεύθερος Τύπος” της 5-7-1920 σελ.3 στήλη 5^η: « Ο κ. Υπουργός της Συγκοινωνίας συνειργάσθη χθες μετά του κ. Υπουργού της Περιθάλψεως επί του ζητήματος της εγκαταστάσεως των Καυκασίων προσφύγων εν Μακεδονία».

Ας ξαναδιαβάσουμε την σκέψη του Βενιζέλου

‘’Δια τον μείζονα τούτον εθνικόν όγκον , όστις μοιραίως είναι προορισμένος να συγκεντρωθεί εντός των ορίων του ελευθέρου βασιλείου ‘’

Εύλογα προκύπτουν ορισμένα ερωτήματα:

- Αλήθεια, πως από το 1914 ο Εθνάρχης προέβλεπε την Μικρασιατική καταστροφή;

- Πώς, από το 1920, υπήρχαν προγράμματα ‘εγκατάστασης Καυκασίων εν Μακεδονία’;

- Τυχαία άραγε βάδιζε προς Άγκυρα ο Ελληνικός Στρατός;

- Τυχαία ο Βενιζέλος ζήτησε από τον Κεμάλ η “ανταλλαγή” πληθυσμών να είναι υποχρεωτική;

- Τυχαία πρότεινε “τον σφαγέα” Κεμάλ για Νόμπελ ειρήνης το 1930;

- Τυχαία μεγάλο τμήμα των Χριστιανών της Μικράς Ασίας και το σύνολο σχεδόν των Ποντίων οδηγήθηκε στη Μακεδονία;

- Τυχαία υπογράφτηκε με Βουλγαρία συνθήκη για οικονομική αποζημίωση των “ανταλλαγέντων” που κράτησε μέχρι το 1930 περίπου;

- Τυχαία η “διασπορά” του μεγαλύτερου μέρους των προσφύγων στους ευαίσθητους νομούς της Βόρειας Ελλάδος;

- Τυχαία και η δημιουργία “μικτών” χωριών;

- Τυχαία η διανομή γαιών και η πολιτική (τίτλων) της ΔΑΠ σε βάρος των γηγενών κατοίκων;

- Τυχαία άραγε γαλουχείται η τρίτη και τέταρτη γενιά προσφύγων στην Μακεδονία με απόψεις αποκλειστικών απογόνων του Μεγαλέξανδρου έτοιμων να την υπερασπιστούν από άλλους απόγονους –που και αυτοί γαλουχούνται σαν οριντζινάλ;

ΤΥΧΑΙΑ; ΟΧΙ βέβαια! Και σχεδιασμοί υπήρξαν και εποικισμοί υπήρξαν με κύριο στόχο την αλλοίωση και αραίωση των γηγενών Μακεδόνων.

Πιστεύω πως πρέπει με ψυχραιμία να δούμε τα ιστορικά πρόσφατα γεγονότα και να σκεφτούμε πως κάθε άνθρωπος που σήμερα ζει και εργάζεται στη Μακεδονία είναι απόγονος όχι των Μεγαλέκων αλλά των πατεράδων μας των παππούδων μας και των προπαππούδων μας που σ’ αυτό το κομμάτι των Βαλκανίων έζησαν μεγάλες αλλαγές, πολέμους, ανακατατάξεις. Πλήρωσαν βαρύ τίμημα ΑΠΑΝΤΕΣ. Οι μυλόπετρες της Ιστορίας άλεσαν ανθρώπους, χωριά, πολιτισμούς.

Είναι κρίμα που σήμερα στη πατρίδα μας- δυστυχώς και στις γειτονικές χώρες- οι Εθνικιστικές κορώνες είναι στα χείλη θεσμικών παραγόντων (Υπουργών, Βουλευτών, Μητροπολιτών, δημοσιογράφων, καθηγητάδων) οι οποίοι συντηρούνται από μεγάλα λόγια, από αρχαιοπληξία και θεωρίες συνομωσίας.

Κάθε άνθρωπος, κάθε λαός όμως έχει την ιστορία του έτσι όπως την διαμόρφωσαν και την επέβαλαν οι δυνατοί και έτσι όπως μπόρεσε να σταθεί καθένας στα πόδια του. Χρειάζεται σεβασμός, γνώση και σκέψη για να μην βρίσκουν φιλικά ώτα οι κραυγές των αρχαιόπληκτων εθνικιστών.

MORE SOKOL, SOLUN 17/05/2011.

Macedonian Abecedar - Μακεδονικό Αναγνωστικό