μετά το παραμύθι η ώρα της αλήθειας

Δραχμή: Δεν είναι στραβός ο γιαλός! Του Δημήτρη Μάρδα

Στο πλαίσιο των θέσεων όσων υποστηρίζουν ότι, η δραχμή είναι μια έκφραση σωτηρίας της ελληνικής οικονομίας, η άποψή μας, παρά τις κριτικές που δεχόμαστε, εξακολουθεί να παραμένει η ίδια: Δεν είναι στραβός ο γιαλός αλλά στραβά αρμενίζουν όσοι υποστηρίζουν τον ωραιοποιημένο μύθο του εθνικού νομίσματος.

Πριν μερικές ημέρες συγκεκριμένα άρθρα και αναλυτές απαντούσαν στις κατά καιρούς θέσεις μου για τη θεοποιημένη δραχμή και το διαμονοποιημένο ευρώ. Eνόψει μάλιστα της τελικής συμφωνίας με τους θεσμούς, ο διάλογος αυτός αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον και είναι σκόπιμο να απαντήσω στις απόψεις των αναλυτών αυτών.

Αναλυτικότερα, σημειώνεται από υποστηριχτές της δραχμής εκτός των άλλων τα εξής: Tο 1980 το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου ήταν 14% ως ποσοστό του ΑΕΠ ενώ το 2009 και παρά την ευλογία του ευρώ(!!!) έφθασε τα 17% του ΑΕΠ.  Άρα η αναμενόμενη κατάρρευση του ισοζυγίου λόγω της επιδιωκόμενης μετάβασης στο εθνικό νόμισμα μάλλον είναι λάθος θέση των υποστηρικτών του ευρώ. Πρώτο μεθοδολογικό λάθος. Με τη βοήθεια ενός αριθμού ή ενός δείκτη δεν οδηγούμαστε σε ασφαλή συμπεράσματα, αποδεικνύοντας έτσι τη ρήση του Ντισραέλι ότι, «Υπάρχουν ψέματα καταραμένα ψέματα και στατιστικές» .

Ας δούμε αρχικά τον βαθμό της κατάρρευσης του εμπορικού ισοζυγίου επί «καλής» αλλά διαρκώς απαξιούμενης δραχμής (1980 1$=42,6 δρχ, 2000,1$=308,9 δρχ). Οι εξαγωγές μας μετά βίας διπλασιάστηκαν από 5 δις δολ. το 1980 σε 10 δις δολ. το 2000, ενώ οι εισαγωγές, παρά τις υποτιμήσεις/διολισθήσεις τριπλασιάστηκαν από 10 δις δολ. σε 30 δις δολ. κατά την ίδια περίοδο. Όλα αυτά σκιαγραφούν την ραγδαία επιδείνωση του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας, επί φθηνής δραχμής που θεωρητικά θα τόνωνε τις εξαγωγές από το 1980-2000!. Πώς λοιπόν συμπεραίνεται το αντίθετο με τη νέα δραχμή και την ίδια πολιτική; Τι άλλαξε από το πρόσφατο παρελθόν μας;

Ως προς την επιδείνωση  του εμπορικού μας ισοζυγίου από το 2000 – 2009, αυτή δεν οφείλεται στο γεγονός ότι κατέρρευσαν οι εξαγωγές. Οι εξαγωγές μας, επί κακού σκληρού ευρώ, προς έκπληξη πολλών, αυξήθηκαν θεαματικότατα από 10 δις δολ. σε 25 δις δολ. (και σε ποσότητα περίπου το ίδιο). Υπερδιογκώθηκαν όμως οι εισαγωγές μας. Γιατί έγινε αυτό άραγε;

Απλούστατα, έγινε εξαιτίας της πολιτικής εκείνης που σε καθεστώς ασθενούς ανάπτυξης ή στασιμότητας, μέσω της ακατάσχετης ενίσχυσης της ζήτησης, τόνωσε τη ρευστότητα και κατ’ επέκταση τις εισαγωγές. Μήπως η εξέλιξη αυτή θυμίζει κάτι από την πολιτική των δραχμιστών, η οποία υποστηρίζει ένα όμοιο σενάριο;

Πράγματι, η επεκτατική δημοσιονομική πολιτική που κηρύσσουν οι δραχμιστές, μέσω της αύξησης της ρευστότητας και κατ΄ επέκταση της ζήτησης σε μια οικονομία, που θα ζει σε καθεστώς ύφεσης, εύλογα θα προκαλέσει αύξηση πανάκριβων όμως –λόγω υποτίμησης της δραχμής– εισαγωγών. Αυτές θα ικανοποιήσουν κατά κύριο λόγο τα υψηλά εισοδήματα και όσους μετέφεραν έξω τα χρήματα τους κατά το παρελθόν, τα οποία θα επανεισάγουν.

Ως προς τη δεύτερη ομάδα, με την επιστροφή στη δραχμή, όσοι εξήγαγαν ευρώ σε χώρες της ΕΕ, θα μπορούν να αγοράζουν κοψοχρονιάς τα πάντα στην Ελλάδα με την επανεισαγωγή τους, καταναλώνοντας από την άλλη ότι ακριβό κυκλοφορεί χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Απλά ο υπόλοιπος κόσμος θα υποφέρει. Έτσι με την επιστροφή στην δραχμή θα μειωθεί το πραγματικό εισόδημα των εργαζόμενων και θα αυξηθεί ο πλούτος των κερδοσκόπων και της εγχώριας ολιγαρχίας.

Σημειώνουν από την άλλη οι δραχμιστές το εξής: Η Ελλάδα θα διαθέτει επί δραχμής συναλλαγματικά αποθέματα, που θα είναι ίσα περίπου με τα κυκλοφορούντα χαρτονομίσματα (35 δις ευρώ), τα αποθησαυρισμένα (25 δις ευρώ) και κάποια άλλα. Άρα που υφίσταται το πρόβλημα σ’ ό,τι αφορά την επάρκεια των διαθεσίμων; Απορίες δικές μας:

Ως προς το «ριφιφί» των δραχμιστών στην Τράπεζα της Ελλάδας (ΤτΕ) και την κατάσχεση των 22 δις ευρώ, που είναι, κατ’ αυτούς, υπαρκτή  παρακαταθήκη της Ευρωπαϊκης Κεντρικής τράπεζας (ΕΚΤ) τι θα πράξουν; Θα εντάξουν και τα συγκεκριμένα χρήματα στα αποθεματικά; Αυτά όμως είναι περιουσιακό στοιχείο της ΕΚΤ. Καταλαβαίνουν τι σημαίνει αυτό;

Ας αποφασίσουν όμως οι δραχμιστές τι θα κάνουν με τα κυκλοφορούντα ευρώ στην Ελλάδα. Θα τα χρησιμοποιήσουν ως συνάλλαγμα ή θα τα σφραγίσουν, όπως συχνά υποστηρίζουν, μετατρέποντας κάθε ευρώ αυτόματα σε δραχμές;  Επίσης ας αποφασίσουν για το ποσοστό της υποτίμησης δραχμής. Αυτή θα είναι της τάξης των 15-20% (Λαπαβίτσας, 19/5/2015 στο Press Project) ή ισχύσει κάτι άλλο; Χαρακτηριστικά σημειώνεται στη σελίδα 173 του βιβλίου «Ρήξη; Διέξοδος από την κρίση της ευρωζώνης» το εξής: «Αδύνατο να εκτιμηθεί ο βαθμός της υποτίμησης. Φαίνεται ότι στην αρχή θα πέσει υπερβολικά και στη συνέχεια θα παραμείνει ασταθής». Τι θα ισχύσει λοιπόν από τα δυο προαναφερθέντα;

Δεν ερωτώ βέβαια με τι τρόπο θα ξετρυπώσουν οι δραχμιστές τα ευρώ, που οι Έλληνες έχουν στα μαξιλάρια, στα στρώματα και τα ψυγεία τους. Υποθέτω ότι δε θα οργανώσουν τάγματα εφόδου στα σπίτια! Μόνο μια πολιτική λιτότητας θα οδηγήσει στην αποκάλυψη αυτών των χρημάτων και στην επιστροφή τους στην αγορά. Η τελευταία όμως είναι εκτός του οικονομικού προγράμματος των δραχμιστών, μιας και οι δαπάνες (τα ελλείμματα) του κρατικού προϋπολογισμού θα επιτρέπουν μια δημοσιονομική επεκτατική πολιτική με δραχμές. Ως προς τον πληθωρισμό, που θα προκληθεί και τις υποτιμήσεις που θα ακολουθήσουν, όλα αυτά –όταν συμφωνήσουν και εδώ μεταξύ τους για το ύψος του πληθωρισμού όπως και των υποτιμήσεων– θα τακτοποιηθούν εν καιρώ!

Αναφορικά με την ακύρωση των ευρώ στην Ελλάδα εκ μέρους της ΕΚΤ, στην περίπτωση όπου οι δραχμιστές έκαναν «ντου» στην ΤτΕ κατάσχοντας την ουσία τα προαναφερθέντα 22 δις, εδώ δεχθήκαμε κάποιες κριτικές για ένα απλό παραστατικό τρόπο, με τη βοήθεια του οποίου ακυρώνονταν στην ουσία τα ευρώ μέσα στην Ελλάδα. Θα δεχθούμε την κριτική ότι ο προτεινόμενος τρόπος ήταν πολύπλοκος, έχοντας στοιχεία υπερβολής. Δεν εξέφραζε όμως μια  απίθανη εκδοχή και δεν ήταν ο μόνος!

Υπάρχουν λοιπόν και πολύ πιο απλές λύσεις, που μπορούν να δώσουν τα ίδια ακριβώς αποτελέσματα. Εφόσον κάποιοι επιμένουν ότι δε θα συμβεί το παραμικρό και η ΕΚΤ θα μείνει με σταυρωμένα χέρια, όταν οι δραχμιστές κλέψουν στην ουσία τα 22 δις ευρώ της ΕΚΤ, δίνουμε ακολούθως και άλλες προτάσεις τραπεζικών κύκλων, η οποίες επί της ουσίας δε διαφέρουν στα όσα γράψαμε.

Τι θα συνέβαινε λοιπόν  μετά το «πλιάτσικο» –που παρά τις όποιες διαψεύσεις είναι υπαρκτή η σχετική δήλωση– στην ΕΚΤ; Η ΕΚΤ θα κατέβαζε σε διάστημα λίγων λεπτών το σύστημα πληρωμών Target 2, που ισοδυναμεί με ακαριαίο πλήγμα στο διατραπεζικό σύστημα πληρωμών μας, εξέλιξη που θα έδειχνε όχι μόνο την έξοδο μας από το ευρώ, αλλά και τον πλήρη αποκλεισμό της χώρας. Δεν θα μπορούσε να γίνει καμία συναλλαγή, ενώ τα ευρώ στην Ελλάδα θα θεωρούνταν πλαστά! Υπάρχει επίσης τρόπος απομόνωσης των ευρώ της Ελλάδας, μέσα από τον αριθμό των σειρών τους. Όπως υπογραμμίζουν τραπεζικές πηγές, η Ελλάδα θα μετατρεπόταν σε απομονωμένο νησί, όπου κανείς  Έλληνας  πολίτης  δεν θα μπορούσε να ταξιδέψει στο εξωτερικό, και τα ευρώ στην Ελλάδα θα ήταν παραχαραγμένα νομίσματα!

Η απορία μας μετά τα όσα γράφηκαν είναι η εξής. Οι δραχμιστές ασκούν κριτική για τις μεθόδους ακύρωσης των ευρώ στην Ελλάδα, στην περίπτωση αρπαγής των επίμαχων 22 δις ευρώ. Από την άλλη όμως δεν ασχολούνται καν με το επίμαχο «ριφιφί». Μάλλον το θεωρούν ως φυσιολογική έκφραση μιας… σύγχρονης νομισματικής πολιτικής των δραχμιστών, που ενισχύει τα αποθεματικά μιας χώρας!. Μήπως έχει χαθεί το δάσος ενώ με περιττό πάθος ψάχνουν κάποιοι να βρουν το δένδρο;

Βέβαια, η σιωπή των δραχμιστών αναφορικά με το επίμαχο «ριφιρί» μπορεί να δεχθεί και μια άλλη ερμηνεία. Η τελευταία, συνδέεται με την έξοδο της χώρας από την ΕΕ, με αντάλλαγμα τα υπαρκτά ή μη 22 δις ευρώ της ΕΚΤ, που είναι αποθηκευμένα στην Ελλάδα. Στο θέμα αυτό υπάρχει μια παράξενη σιγή καθώς μέρος των δραχμιστών υποστηρίζει την έξοδο από το ευρώ χωρίς την έξοδο από την ΕΕ ενώ άλλο μέρος, που δέχεται την προαναφερθείσα ερμηνεία της «τράμπας», φαίνεται ότι στηρίζει τη διπλή έξοδο της χώρας από ευρώ και ΕΕ. Είναι δυνατόν να είναι πιο σαφείς οι δραχμιστές και σε αυτό το σημείο;

* Ο Δημήτρης Μάρδας είναι Καθηγητής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών και Αν. Υπουργός Οικονομικών

Δραχμή: Δεν είναι στραβός ο γιαλός! Του Δημήτρη Μάρδα | TVXS - TV Χωρίς Σύνορα