ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΥΜΑΝΙΣΤΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ (EHF)
Campus de la Plaine ULB – CP 236 1050 Bruxelles – Belgique
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΣΥΜΦΩΝΙΩΝ ΤΟΥ ΕΛΣΙΝΚΙ (ΕΠΣΕ)
Τ.Θ. 60820, 15304 Γλυκά Νερά, Tηλ. 2103472259 Fax: 2106018760
email: office@greekhelsinki.gr ιστοσελίδα: http://cm.greekhelsinki.gr/
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
23 Ιουλίου 2012
Ευρωπαϊκή Ουμανιστική Ομοσπονδία σε Υπουργό Δικαιοσύνης:
«Καταργήστε νόμους περί βλασφημίας»
Το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ) δημοσιοποιεί επιστολή που απέστειλε η Ευρωπαϊκή Ουμανιστική Ομοσπονδία (EHF) και το ΕΠΣΕ στον Υπουργό Δικαιοσύνης Αντώνη Ρουπακιώτη καλώντας το να προχωρήσει στην κατάργηση των νόμων περί βλασφημίας. Η επιστολή στάλθηκε με αφορμή τη σύλληψη και ποινική δίωξη τριών ηθοποιών για βλασφημία μέσω του έργου “Corpus Christi” στο οποίο έπαιζαν.
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΥΜΑΝΙΣΤΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ (EHF)
Campus de la Plaine ULB – CP 236 1050 Bruxelles – Belgique
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΣΥΜΦΩΝΙΩΝ ΤΟΥ ΕΛΣΙΝΚΙ (ΕΠΣΕ)
Τ.Θ. 60820, 15304 Γλυκά Νερά, Tηλ. 2103472259 Fax: 2106018760
email: office@greekhelsinki.gr ιστοσελίδα: http://cm.greekhelsinki.gr/
Κύριο Αντώνη Ρουπακιώτη
Υπουργό Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
23 Ιουλίου 2012
Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,
Η Ευρωπαϊκή Ουμανιστική Ομοσπονδία (EHF) και το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ), επιθυμούν να επιστήσουν την προσοχή σας στην περίπτωση των τριών ηθοποιών που βαρύνονται με τη κατηγορία της βλασφημίας λόγω της συμμετοχής τους σε θεατρική παράσταση σε θέατρο των Αθηνών στις 9 Ιουνίου 2012.[1] Η ανησυχητική αυτή περίπτωση δείχνει πόσο επείγουσα είναι η ανάγκη προσαρμογής της ελληνικής νομοθεσίας στα σύγχρονα ευρωπαϊκά πρότυπα, προκειμένου να προστατεύεται η Ελευθερία του Λόγου και η καλλιτεχνική δημιουργία. Όπως γνωρίζετε, η Ελλάδα (μαζί με την Ιρλανδία και την Πολωνία) , είναι ένα από τα τελευταία κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου οι νόμοι περί βλασφημίας μπορεί να οδηγήσουν σε διώξεις, πρόστιμα, ακόμη και φυλάκιση. Αυτοί οι νόμοι έχουν αποτρεπτικό αποτέλεσμα για δημοσιογράφους, πανεπιστημιακούς, καλλιτέχνες και άλλους πολίτες που μπορεί να ισοδυναμεί με καθεστώς αυτολογοκρισίας. Παράλληλα, επιτρέπουν σε διάφορα θρησκευτικά λόμπυ όπως είναι η Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδας, να ασκούν αθέμιτη επιρροή σε δημόσιες υποθέσεις.
Η ελευθερία της έκφρασης χαίρει προστασίας απ’ όλους τους μεγάλους διεθνείς οργανισμούς που ασχολούνται με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) έχει επανειλημμένα τονίσει ότι η ελευθερία της έκφρασης αποτελεί «ένα από τα βασικά θεμέλια [μιας δημοκρατικής] κοινωνίας» και ότι «αυτό ισχύει όχι μόνο για ‘πληροφορίες’ ή ‘ιδέες’ που θεωρούνται ευρέως αποδεκτές ή θεωρούνται αβλαβείς ή αδιάφορες, αλλά και για πληροφορίες και ιδέες που προσβάλλουν, σοκάρουν ή ενοχλούν το κράτος ή οποιοδήποτε τμήμα του πληθυσμού. Η EHF υπερασπίζει ακράδαντα το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης, η οποία περιλαμβάνει και το δικαίωμα στην άσκηση κριτικής για τις θρησκείες σε συζητήσεις ή καλλιτεχνικές εκφράσεις. Δεν υπάρχει θεμελιώδες δικαίωμα να μην προσβάλλεται το θρησκευτικό συναίσθημα του καθενός και της καθεμιάς, συνεπώς οι Εκκλησίες και οι θρησκευτικές ομάδες πρέπει να δέχονται κριτική, ακριβώς όπως κάθε ομάδα στην κοινωνία.
Η Ευρωπαϊκή Ουμανιστική Ομοσπονδία[2] αποτελείται από 56 κοσμικές και ουμανιστικές οργανώσεις από περισσότερα από 20 ευρωπαϊκά κράτη και εκπροσωπεί άτομα με καμία θρησκεία τα οποία δεσμεύονται με ένα ηθικό τρόπο ζωής. Είναι ιδιαίτερα προσηλωμένη σε δημοκρατικές αξίες, όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, η αλληλεγγύη και το κράτος δικαίου που περιλαμβάνει τον αυστηρό διαχωρισμό μεταξύ Εκκλησίας και Κράτους. Δεδομένου του ότι έχει σημασία η προάσπιση των αξιών αυτών στους δύσκολους καιρούς που διάγουμε, ιδιαιτέρως τη στιγμή που αντιδημοκρατικές δυνάμεις είναι σε άνοδο, η Ευρωπαϊκή Ουμανιστική Ομοσπονδία και το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι, που είναι το μέλος της στην Ελλάδα, πήραν την απόφαση να μιλήσουν δημόσια και ως εκ τούτου καλούν την ελληνική κυβέρνηση να προχωρήσει στην κατάργηση των νόμων περί βλασφημίας.
Με τιμή
Pierre Galand Παναγιώτης Δημητράς
Πρόεδρος Ευρωπαϊκής Ουμανιστικής Ομοσπονδίας Εκπρόσωπος Ελληνικού Παρατηρητηρίου των Συμφωνιών του Ελσίνκι
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΥΜΑΝΙΣΤΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ (EHF)
Campus de la Plaine ULB – CP 236 1050 Bruxelles – Belgique
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΣΥΜΦΩΝΙΩΝ ΤΟΥ ΕΛΣΙΝΚΙ (ΕΠΣΕ)
Τ.Θ. 60820, 15304 Γλυκά Νερά, Tηλ. 2103472259 Fax: 2106018760
email: office@greekhelsinki.gr ιστοσελίδα: http://cm.greekhelsinki.gr/
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
23 Ιουλίου 2012
Ευρωπαϊκή Ουμανιστική Ομοσπονδία: «Η Ελλάδα να καταργήσει τους νόμους περί βλασφημίας»
Η Ευρωπαϊκή Ουμανιστική Ομοσπονδία (EHF) και το μέλος της στην Ελλάδα Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ) εξέφρασαν μεγάλη ανησυχία όταν ενημερώθηκαν ότι στις 9 Ιουνίου 2012 συνελήφθησαν προσωρινά και αργότερα κατηγορήθηκαν για βλασφημία τρεις ηθοποιοί της θεατρικής παράστασης “Corpus Christi”[3], που ανέβηκε σε θέατρο των Αθηνών. Τόσο η EHF όσο και το ΕΠΣΕ υποστηρίζουν τους τρεις καλλιτέχνες στον αγώνα τους για την Ελευθερία του Λόγου και καλούν την Ελληνική Κυβέρνηση να καταργήσει τους νόμους περί βλασφημίας.
Με την εκκοσμίκευση της Ευρώπης, το αδίκημα περί βλασφημίας τείνει να εξαφανιστεί από το εθνικό ποινικό δίκαιο. Ορισμένες χώρες έχουν προχωρήσει στη κατάργηση του αδικήματος της βλασφημίας, όμως σε άλλες χώρες (π.χ. Αυστρία, Δανία, Ιταλία και Ολλανδία) εξακολουθεί η βλασφημία να θεωρείται αδίκημα χωρίς, όμως, κάποια ποινική δίωξη. Σε Ελλάδα, Ιρλανδία και Πολωνία, εξακολουθούν να βρίσκονται σε ισχύ νόμοι περί βλασφημίας – με ποινές που ξεκινούν από ένα πρόστιμο μέχρι και την ποινή της φυλάκισης – με αποτέλεσμα ο νόμος να επιτρέπει την ποινική δίωξη ή να λειτουργεί αποτρεπτικά για δημοσιογράφους, πανεπιστημιακούς, καλλιτέχνες και άλλους πολίτες που μπορεί να ισοδυναμεί με αυτολογοκρισία.
Η ελευθερία της έκφρασης προστατεύεται από όλους τους μεγάλους διεθνείς θεσμούς για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) έχει τονίσει επανειλημμένα Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) έχει επανειλημμένα τονίσει ότι η ελευθερία της έκφρασης αποτελεί «ένα από τα βασικά θεμέλια [μιας δημοκρατικής] κοινωνίας» και ότι «αυτό ισχύει όχι μόνο για ‘πληροφορίες’ ή ‘ιδέες’ που θεωρούνται ευρέως αποδεκτές ή θεωρούνται αβλαβείς ή αδιάφορες, αλλά και για πληροφορίες και ιδέες που προσβάλλουν, σοκάρουν ή ενοχλούν το κράτος ή οποιοδήποτε τμήμα του πληθυσμού. Η EHF υπερασπίζει ακράδαντα το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης, η οποία περιλαμβάνει και το δικαίωμα στην άσκηση κριτικής για τις θρησκείες σε συζητήσεις ή καλλιτεχνικές εκφράσεις. Δεν υπάρχει θεμελιώδες δικαίωμα να μην προσβάλλεται το θρησκευτικό συναίσθημα του καθενός και της καθεμιάς, συνεπώς οι Εκκλησίες και οι θρησκευτικές ομάδες πρέπει να δέχονται κριτική, ακριβώς όπως κάθε ομάδα στην κοινωνία.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη Δημοκρατία μέσω του Δικαίου (συμβουλευτικό όργανο του Συμβουλίου της Ευρώπης σε συνταγματικά θέματα, ευρύτερα γνωστή ως Επιτροπή της Βενετίας) σε έκθεση που δημοσίευσε το 2008 με θέμα τη σχέση μεταξύ της ελευθερίας της έκφρασης και της θρησκευτικής ελευθερίας,[4] συνέστησε ότι «πρέπει να καταργηθεί το αδίκημα της βλασφημίας (όπως ήδη συμβαίνει στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη) και δεν πρέπει να γίνει καμία εκ νέου εισαγωγή του».
Ομοίως, σε κοινή δήλωση κατά τη Διάσκεψη Ανασκόπησης του Durban στη Γενεύη το 2009,[5] τρεις Ειδικοί Εισηγητές του ΟΗΕ -αντίστοιχα για την ελευθερία της θρησκείας ή των θρησκευτικών πεποιθήσεων, για το δικαίωμα στην ελευθερία της γνώμης και της έκφρασης και για τις σύγχρονες μορφές ρατσισμού, φυλετικών διακρίσεων, ξενοφοβίας και της συναφούς μισαλλοδοξίας, αντίστοιχα– έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στο γεγονός ότι δύσκολα μπορεί να βρεθεί μια αντικειμενική έννοια του όρου «δυσφήμηση των θρησκειών», γεγονός που καθιστά την έννοια αυτή «επιρρεπή στην κατάχρηση». Από το 2008 μέχρι σήμερα έχει ενταθεί η πίεση που ασκείται ώστε να απαγορευτούν οι νόμοι περί βλασφημίας. Μετά από αρκετά χρόνια με ψηφίσματα για τη δυσφήμηση των θρησκειών, ο ΟΗΕ τελικά υιοθέτησε το Μάρτιο 2011 ένα νέο ψήφισμα για την Καταπολέμηση της Θρησκευτικής Μισαλλοδοξίας, που δεν αναφέρει πλέον τη δυσφήμηση των θρησκειών, αλλά τάσσεται υπέρ της ανεκτικότητας και της εκπαίδευσης.
Η υπεράσπιση της ελευθερίας της έκφρασης δεν σημαίνει ότι είναι σοφό ή νόμιμο οι πολίτες και οι πολίτισσες να λένε ελεύθερα ό,τι τους αρέσει σε δημόσιο χώρο. Η ελευθερία αυτή περιορίζεται από την απαγόρευση της υποκίνησης σε μίσος και βία λόγω –μεταξύ άλλων- εθνοτικής ταυτότητας, θρησκείας ή σεξουαλικότητας. Πέρα όμως από την ελευθερία της έκφρασης, θεωρείται απαραίτητο ένα πολύ ευρύτερο σύνολο μέτρων πολιτικής για την προώθηση της ανοχής, όπως ο διαπολιτισμικός διάλογος ή η εκπαίδευση σε θέματα ανοχής και διαφορετικότητας. Οι νομικές αντιδράσεις, όπως σε θέματα που θέτουν περιορισμούς μόνο στην ελευθερία της έκφρασης, κρίνονται ανεπαρκείς για να επιφέρουν πραγματικές αλλαγές στη νοοτροπία, τις αντιλήψεις και το λόγο.
Pierre Galand Παναγιώτης Δημητράς
Πρόεδρος Ευρωπαϊκής Ουμανιστικής Ομοσπονδίας Εκπρόσωπος Ελληνικού Παρατηρητηρίου των Συμφωνιών του Ελσίνκι
[1] http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.8emata&id=15985
[2] http://humanistfederation.eu
[3] Η θεατρική παράσταση “Corpus Christi” γράφτηκε το 1997 από τον Terrence McNally και απεικονίζει τον Ιησού και τους μαθητές του ως ομοφυλόφιλους που ζουν στο Corpus Christi του Τέξας Βλπ http://en.wikipedia.org/wiki/Corpus_Christi_(play)
[4] http://www.venice.coe.int/docs/2008/CDL-AD%282008%29026-e.asp
[5] http://www2.ohchr.org/English/issues/religion/docs/SRjointstatement22april09.pdf
