Έκανα δέκα ερωτήσεις στον Μάριο Βερέττα για θέματα που άπτονται των ενδιαφερόντων.
Είχε την ευχαρίστηση και μου έδωσε δέκα απαντήσεις. Σχεδόν σε όλα συμφωνώ και οι διαφωνίες μου είναι καθαρά φιλοσοφικές, είναι δηλαδή διαφωνίες που περισσότερο αφορούν προσωπικές απόψεις παρά κοινωνικό γίγνεσθαι. Είμαι της γνώμης για παράδειγμα πως και η φιλοσοφία και ο άνθρωπος έχουν οπωσδήποτε εξελιχθεί και συνεχίζουν να εξελίσσονται.
Αυτές οι διαφωνίες όμως είναι το αλατοπίπερο για την συζήτηση αφού στα ουσιώδη συμφωνούμε.
Μάριε από Σεπτέμβρη να κανονίσουμε ένα φιλοσοφικό δείπνο ρεφενέ.
Παραθέτω τις ερωταπαντήσεις.
Υπάρχει κάποιος χώρος μέσα στον οποίο κινείσαι ως πρόσωπο; Πως ορίζεις ή πως απορρίπτεις τον χώρο αυτό; (κατά περίπτωση το διαζευκτικό στην απάντηση)
Ως πρόσωπο κινούμαι καθημερινά από τη δουλειά στο σπίτι κι από το σπίτι στη δουλειά. Αυτός ο χώρος ορίζεται από τις μετακινήσεις μου. Άλλο χώρο δεν ξέρω, ούτε εννοώ…
Εάν τώρα εσύ εννοείς κάποιον ομοιογενή ιδεολογικό ή ιδεοληπτικό χώρο, θα έλεγα ότι ο καθένας έχει τους φίλους του και τους ανθρώπους με τους οποίους προτιμά να κάνει παρέα, αλλά όπως είναι διαμορφωμένη η καθημερινότητα οι συναντήσεις με τους ανθρώπους αυτούς είναι λιγότερες απ’ όσο θα ήθελα. Πάντως είμαι ευχαριστημένος διότι σαν μικροεκδότης και συγγραφέας καταφέρνω να επιβιώνω κουτσά στραβά κάνοντας πράγματα που μου αρέσουν – δημιουργία βιβλίων – κι αυτό είναι πολύ σπουδαία κατάκτηση. Έτσι ο χώρος μου είναι ο χώρος του μικρού βιβλιοπωλείου μου κι εδώ μέσα κινούμαι εγώ αλλά και οι φίλοι μου.
Εάν τώρα θέλεις έναν ορισμό, θα σου έλεγα ότι διαμέσου του έργου μου τόσα χρόνια επιδιώκω την δημοκρατική προσέγγιση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, αποβλέποντας στην βελτίωση του σήμερα με τα αποστάγματα της διδασκαλίας του τότε. Κι αυτό το τότε δεν είναι άλλο για μένα παρά η επικούρεια φιλοσοφία, χάρη στην οποία βελτιώνω την ποιότητα της ζωής μου σήμερα.
Υπάρχει συνέχεια του Ελληνικού τρόπου στην Ελλάδα και τον κόσμο ή ο χριστιανισμός κατάφερε τελικά να τον εξαλείψει;
Ποιος έιναι ο ελληνικός τρόπος; Ο φονικός των αρχαίων ετήσιων πολέμων ή ο δουλοκτητικός των αρχαίων γαιοκτημόνων και των πολεμοκάπηλων μεγαλεμπόρων;
Τα εκλεκτότερα πράγματα που έχει να μας προσφέρει ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός είναι ο ιωνικός υλισμός, ο οποίος έθεσε τις βάσεις για την ανάπτυξη της επιστήμης και την εξάλειψη της δειδιδαιμονίας, η δημοκρατία, ως το καλύτερο μέσο διακυβέρνησης των ανθρώπων, και οι καλές τέχνες που ομορφαίνουν τη ζωή.
Κατά συνέπεια «ελληνικός τρόπος» για μένα είναι ο διαφωτισμός, η δημοκρατία και η τέχνη. Αυτά αποτελούν τα εργαλεία για την βελτίωση της σημερινής ζωής και όχι βέβαια οι κατάπτυστες όψεις του αρχαίου πολιτισμού όπως οι εμφύλιοι πόλεμοι και το δουλοκτητικό σύστημα, που πρέπει να λησμονηθούν για πάντα.
Ο χριστιανισμός, σαν ένα θρησκοπολιτικό κόμμα εξουσίας κατάφερε με πάρα πολλούς τρόπους να εκτοπίσει τον ανθρώπινο πόθο για ελευθερία, δημοκρατία, ισότητα, διαφωτισμό, καλλιτεχνική μέθεξη. Αποτελόντας ένα εξαιρετικής αποτελεσματικότητας εργαλείο επιβολής και εκμετάλλευσης των πολλών προς όφελος των ολίγων υιοθέτησε από τον ελληνικό πολιτισμό κάθε σκοτεινή πλευρά του, όπως τον πλατωνικό ιδεαλισμό ή το δουλοκτητικό σύστημα και παρέκαμψε την ατομική θεωρία, την επικούρεια φιλοσοφία, την δημοκρατία, την ελευθερία, την αγάπη για το ωραίο.
Ο χριστιανισμός είναι το ιδεολόγημα μιας συμμορίας τσοπάνηδων που μετατρέπουν τους ανθρώπους σε πρόβατα για να τους εκμεταλλεύονται. Ως γνωστόν κανένας τσοπάνης δεν διατηρεί το κοπάδι προς όφελος των προβάτων αλλά για το δικό του όφελος. Κι όταν ο άνθρωπος γίνεται πρόβατο τότε κάθε στιγμή είναι υποχρεωμένος να προσφέρει στον εκμεταλλευτή του (τον ιερωμένο και με ειλικρίνεια αυτοαποκαλούμενο «ποιμένα») το γάλα του, το μαλλί του, το δέρμα του, το παιδί του, το κρέας του… Τι άλλο λοιπόν να διατηρήσει ο χριστιανισμός από τον ελληνικό τρόπο ζωής και αντίληψης πέρα από τα στοιχεία εκείνα που εξυπηρετούν τις επιδιώξεις των ανθρωποτσοπάνηδων;
Ποιά κατα την γνώμη σου αξία έχει η έννοια του προσώπου και κατα πόσο ο Ελληνικός τρόπος αποδέχεται αυτή την έννοια του προσώπου;
Όπως που σου είπα και πριν ο «ελληνικός τρόπος» δεν είναι ούτε ένας, ούτε ενιαίος, ούτε δογματικός. Διαμορφώνεται ανάλογα με τις αντιλήψεις του καθενός σήμερα. Σύμφωνα με την επικούρεια ή την κυνική παράδοση το πρόσωπο έχει κεφαλαιώδη σημασία. Είναι το κέντρο του αντιληπτού κόσμου. Αντίθετα άλλες διδασκαλίες ελληνικής επίσης προέλευσης κάνουν διακρίσεις εις βάρος των ανθρώπων ανάλογα με το φύλο, την καταγωγή, την προέλευση, την περιουσία και πολύ συχνά (δυστυχώς) βάζουν το πρόσωπο σε δεύτερη μοίρα και θεωρούν ανώτερο από το πρόσωπο τον άλφα ή βήτα «σκοπό». Αυτή η αντίληψη με βρίσκει κάθετα αντίθετο. Κανένας σκοπός και καμία συλλογική επιδίωξη δεν μπορεί να είναι ανώτερη από την ευδαιμονία του προσώπου.
- Τι είναι κατά την γνώμη σου ο συλλογικός αγώνας;
Ένα εξαίρετο πρόσχημα για όσους τον ευαγγελίζονται, προκειμένου να επιτύχουν τις δικές τους προσωπικές επιδιώξεις. Κάθε συλλογικός αγώνας είναι καταδικασμένος να εκτραπεί από τον αρχικό του «σκοπό» εφόσον οι άνθρωποι που στρατεύονται σ’ αυτόν, τον βλέπουν ως μέσο πραγματοποίησης των δικών τους επιδιώξεων, ανεξάρτητα εάν το ομολογούν ή όχι. Αυτά δεν είναι λόγια δικά μου αλλά αποστάγματα μελέτης της ιστορίας.
Μόνον ο προσωπικός αγώνας μετράει, κι αυτός μεταστρέφει τον ρου της ιστορίας. Κι αυτός ο προσωπικός αγώνας δεν είναι ανάγκη να είναι ενταγμένος στα πλαίσια κάποιου συλλογικού αγώνα όπου οι καλοπρόθετοι θα συμβάλλουν με την καρδιά τους και οι πονηροί θα δρέπουν δάφνες και οφέλη.
Πως μπορεί σήμερα να οργανωθεί χωρίς να καθοδηγηθεί ένας συλλογικός αγώνας και τι ρόλο παίζουν τα πρόσωπα σε αυτόν;
Η απάντησή μου στην προηγούμενη ερώτηση αποκλείει κάθε απάντηση σε τούτη. Είμαι κατά των συλλογικών αγώνων. Ας κάνει ο καθένας από μόνος του ότι θέλει κι ότι μπορεί. Κι αυτό είναι υπεραρκετό.
υπάρχουν κατά την γνώμη σου σήμερα Έλληνες πανθεϊστές και πολυθεϊστές και κατά πόσο θεωρείς το πλήθος τους ικανό;
Και πανθεϊστές υπάρχουν, και πολυθεϊστές υπάρχουν και άθεοι υπάρχουν (ευτυχώς) αλλά και ψώνια, και «ούφο» και πονηροί και χαμούρες και φασίστες (δυστυχώς). Το πλήθος των ελεεινών είναι όπως πάντα μεγαλύτερο από το πλήθος των καλοπρόθετων. Ως εκ τούτου όλα υπόκεινται στα άξια έργα των προσώπων και σε καμία περίπτωση στις «συλλογικές» προσπάθειες.
τι θεωρείς ως ιερό (αν θεωρείς κάτι αλλιώς, γιατί δεν θεωρείς) και τι ως ιεροπραξία.
Ιερή είναι η ζωή το κάθε ανθρώπου. Ιερό είναι το κάθε τι που συμβάλλει στη ζωή. Ιερός είναι ο έρωτας που διαιωνίζει τη Ζωή. Ιερή είναι η Ηδονή.
Τι θεωρείς ως άξια πολιτική και γιατί;
Η πολιτική που διασφαλίζει την ευδαιμονία των ανθρώπων είναι η μόνη άξια πολιτική. Κι όπως έχουν τα πράγματα σήμερα, άξια πολιτική σήμερα είναι αυτή που καταργεί τους πολιτικούς και την πολιτική. Οι πολιτικοί είναι άλλη μια συμμορία τσοπάνηδων κατά τα πρότυπα του χριστιανικού ιερατείου. Βλέπουν τους πολίτες σαν πρόβατα. Δηλαδή υποκείμενα άγριας εκμετάλλευσης. Άξια πολιτική λοιπόν είναι εκείνη που διδάσκει στους πολίτες να αποφασίζουν μόνοι τους για την αντιμετώπιση των αναγκών τους χωρίς την μεσολάβηση των «πολιτικών» ή «ρασοφόρων» ποιμένων.
Η φιλοσοφία εξελίσσεται μαζί με τους ανθρώπους. Σε ποιό σημείο βρίσκεται κατά την γνώμη σου η φιλοσοφία; Τι ερευνά σήμερα και ποιά τα ερωτήματα στα οποία ψάχνει να δώσει απαντήσεις;
Ούτε ο άνθρωπος εξελίσσεται ούτε η φιλοσοφία. Ο άνθρωπος παραμένει ένα δίποδο θηλαστικό και η φιλοσοφία μία ενασχόληση του νου, που απασχολεί ελάχιστα δίποδα θηλαστικά. Ένα και μόνον ζητούμενο υπάρχει για την ειλικρινή φιλοσοφία. Η ευδαιμονία του ανθρώπου. Και το ζητούμενο τούτο έχει ήδη απαντηθεί με την επικούρεια διδασκαλία. Αυτή προσφέρεται σε όποιον την επιδιώξει. Και δεν φταίει αυτή εάν οι άνθρωποι αδιαφορούν για τη φιλοσοφία και νοιάζονται περισσότερο πώς θα μολύλουν τον πλανήτη ή πώς θα πλουτίσουν τις τράπεζες.
Θα μπορούσες να ονομάσεις κάποιο σύγχρονο φιλοσοφικό ρεύμα το οποίο σε εκφράζει περισσότερο;
Η μόνη φιλοσοφία που με εκφράζει είναι η Επικούρεια φιλοσοφία και ευρύτερα ο αρχαίος ιωνικός υλισμός. Χάρη σ’ αυτά προσεγγίζω κάθε ώρα και κάθε λεπτό την Ηδονή, όπως ορίζεται από την επικούρεια διδασκαλία.
