Φάτε μάτια ψάρια...

Διότι δεν εξαφανίζονται μόνο στο Αιγαίο.

Δίκτυο θαλασσίων καταφυγίων στις Κυκλάδες, για να αποκατασταθούν τα θαλάσσια οικοσυστήματα και να προστατευθούν ο πλούτος των θαλασσών και οι θέσεις εργασίας στην αλιεία και στον τουρισμό, σχεδιάζει το Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Η έρευνα ξεκίνησε με βάση την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που διαπίστωσε την επιτακτική ανάγκη δημιουργίας δικτύου θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο μέχρι το 2012 έχοντας την οικονομική υποστήριξη της Νομαρχίας Κυκλάδων, της Ναυτιλιακής Εταιρείας Λέσβου και τη στήριξη της Ομοσπονδίας Συλλόγων Παράκτιων Αλιέων των νησιών.

Τα πρώτα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν δυστυχώς τις εκτιμήσεις των παράκτιων αλιέων των Κυκλάδων αλλά και των επιστημόνων. Μολονότι στα βάθη που έγιναν καταδύσεις, η κατάσταση του βυθού είναι σε γενικές γραμμές καλή και αναγνωρίστηκαν περίπου εξήντα είδη ιχθύων, το Αιγαίο φαίνεται να είναι άδειο από ψάρια. Οπως υπολογίστηκε, η μέγιστη βιομάζα ψαριών ανά μονάδα επιφάνειας είναι εξαιρετικά χαμηλή συγκρινόμενη με άλλες περιοχές της Μεσογείου, προστατευόμενες και μη.

 

Οπως εξηγεί ο επιστημονικός υπεύθυνος δρ Γιώργος Κόκκορης, λέκτορας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, το πρόγραμμα βρίσκεται ήδη στη δεύτερη χρονιά των εργασιών. «Ο Κανονισμός 1967/2006 του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης υποχρεώνει κάθε κράτος-μέλος να αναλάβει την υποχρέωση λήψης κατάλληλων μέτρων για τη συλλογή επιστημονικών πληροφοριών για την επιλογή και χαρτογράφηση των περιοχών που χρήζουν προστασίας. Παράλληλα, τα κράτη-μέλη πρέπει να οριοθετήσουν προστατευόμενες περιοχές αλιείας και να υποβάλουν αντίστοιχα σχέδια διαχείρισής τους. Τα θαλάσσια αποθέματα λειτουργούν με δύο τρόπους: προστατεύουν τη βιοποικιλότητα αλλά και ταυτόχρονα λειτουργούν ως φυσικά "ιχθυοτροφεία" εμπλουτίζοντας τους πληθυσμούς των ψαριών των γειτονικών περιοχών με νέα άτομα που μπορούν να αλιευθούν από τους ψαράδες των περιοχών αυτών. Στη Μεσόγειο και ειδικότερα στην Ελλάδα δυστυχώς ελάχιστα βήματα έχουν γίνει προς την κατεύθυνση αυτή. Ο αριθμός των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών και το μέγεθός τους κρίνονται ανεπαρκής για την προστασία της βιοποικιλότητας της Μεσογείου. Επίσης, η θέσπιση των περισσότερων από αυτές τις περιοχές -όπου υπάρχουν- έγινε υπό ένα ευκαιριακό καθεστώς και όχι κατόπιν ορθού σχεδιασμού».
Στην Ελλάδα έχουν δημιουργηθεί δύο θαλάσσια πάρκα: στις Βόρειες Σποράδες και στη Ζάκυνθο, με στόχο την προστασία της φώκιας Monachus monachus και της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta, αντίστοιχα.
Στην ερευνητική ομάδα για την οριοθέτηση καταφυγίων συμμετέχουν ο dr. Enric Sala, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας των ΗΠΑ, του Ανώτατου Συμβουλίου Επιστημονικής Ερευνας (CSIC) της Ισπανίας και συνεργάτης της National Geographic Society, και ο dr. Hugh Possingham, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Queensland της Αυστραλίας. Υπεύθυνη της ομάδας έρευνας πεδίου είναι η Συλβαίν Γιακουμή, υποψήφια διδάκτωρ του Τμήματος Επιστημών της Θάλασσας. Η υλοποίησή του απαιτεί έρευνα πεδίου για τη συλλογή ποσοτικών δεδομένων σχετικά με τους οργανισμούς και τα ενδιαιτήματα (βιότοπους) που βρίσκονται στην περιοχή μελέτης. Πέρα από τη συλλογή οικολογικών δεδομένων, παίρνονται συνεντεύξεις από τους αλιείς του κάθε νησιού.
Η τελική επιλογή των περιοχών προστασίας θα γίνει με τη χρήση κατάλληλων μαθηματικών αλγορίθμων και γεωγραφικών συστημάτων πληροφοριών. Στη μελέτη αυτή θα συμπεριληφθούν κοινωνικοοικονομικά κριτήρια στη διαδικασία σχεδιασμού και τελικής επιλογής της βέλτιστης χωροθέτησης των αποθεμάτων, καθώς η εφαρμογή ενός τέτοιου δικτύου είναι αδύνατη δίχως την εμπλοκή των τοπικών ομάδων συμφερόντων. Σε αυτές τις ομάδες περιλαμβάνονται οι παράκτιοι αλιείς των Κυκλάδων, οι ασχολούμενοι με τον τουρισμό κ.λπ.
«Η δημιουργία του δικτύου θα συμβάλει στην ανάπτυξη νέων, ήπιων και εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όπως ο καταδυτικός τουρισμός που θα αποφέρει μεγάλα έσοδα στους κατοίκους των νησιών χωρίς να αλλοιώσει την ασύγκριτη φυσική ομορφιά τους. Τα έσοδα από τέτοιες τουριστικές δραστηριότητες σε θαλάσσια αποθέματα είναι εντυπωσιακά σε άλλες περιοχές του πλανήτη, όπως π.χ. στα νησιά Medes της Ισπανίας, στην Καραϊβική και στο Μεγάλο Κοραλλιογενή Υφαλο στη Βορειοανατολική Αυστραλία», προσθέτει ο Γιώργος Κόκκορης.
Πριν από ένα χρόνο είχε γίνει έρευνα πεδίου σε 13 νησιά: Αμοργός, Δονούσα, Μάκαρες, Ανω Κουφονήσι, Κάτω Κουφονήσι, Κέρος, Ηρακλειά, Σχοινούσα, Νάξος, Πάρος, Αντίπαρος, Δεσποτικό, Στρογγυλό σε συνολικά 104 σταθμούς δειγματοληψίας. Για τις ανάγκες της έρευνας πάρθηκαν 1.500 ψηφιακές φωτογραφίες. Αυτή την περίοδο γίνεται στα υπόλοιπα νησιά των Κυκλάδων. Η ομάδα έχει πρόσφατα ολοκληρώσει την έρευνα στη Σαντορίνη, τη Σίκινο και αυτές τις μέρες βρίσκεται στη Σέριφο. Τα τελικά αποτελέσματα αναμένονται περί τα τέλη του 2009. *

Ελευθεροτυπία