Η ΕΥΗΜΕΡΙΑ... ΤΟΥΣ ΕΒΓΑΛΕ ΤΗΝ ΠΙΣΤΗ
Οσο πιο καλά περνάς τόσο λιγότερο πιστεύεις...
Πίστη στον Θεό και κοινωνική ευημερία δεν πάνε μαζί. Και όχι μόνο δεν πάνε μαζί, αλλά κινούνται αντιστρόφως ανάλογα. Οσο ισχυρότερη είναι η μία, τόσο πιο αδύναμη είναι η άλλη και τούμπαλιν.
Αυτό είναι το πόρισμα έρευνας με τον τίτλο «Η χρόνια συνάρτηση της λαϊκής θρησκευτικότητας προς δυσλειτουργικές ψυχοκοινωνικές συνθήκες», η οποία δημοσιεύτηκε πρόσφατα στην ψηφιακή επιθεώρηση «Εξελικτική Ψυχολογία» ( www.epjournal.net).
Αφού πρώτα έβαλε στη «ζυγαριά» τα δεδομένα 17 ανεπτυγμένων χωρών (Ιαπωνίας, Αυστραλίας, Καναδά, Νέας Ζηλανδίας, ΗΠΑ και 12 ευρωπαϊκών κρατών), ο συντάκτης της έκθεσης, ο Αμερικανός παλαιοντολόγος Γκρέγκορι Πολ, διαπίστωσε πως η κοινωνική ευημερία είναι μεγαλύτερη στις κοινωνίες που το θρησκευτικό αίσθημα είναι μικρότερο.
Πιο συγκεκριμένα, από τη μια μεριά της ερευνητικής πλάστιγγας ο Πολ έβαλε 25 «μέτρα» κοινωνικοοικονομικής σταθερότητας (ποσοστά εγκληματικότητας, αυτοκτονιών, κρατικής διαφθοράς, ανεργίας, διαζυγίων κ.ά.) και από την άλλη εννέα «σταθμά» θρησκευτικότητας (συχνότητα επισκέψεων στην εκκλησία, ποσοστό πίστης στη μετά θάνατον ζωή, βαθμός αποδοχής της θεωρίας της εξέλιξης κ.ά.).
Τα «ζύγισε» και είδε πως: οι χώρες που «σκαρφάλωσαν» υψηλότερα στην κλίμακα της κοινωνικής ευημερίας (Δανία, Σουηδία, Νορβηγία) «τερμάτισαν» χαμηλότερα στην κλίμακα της θρησκευτικότητας, ενώ αντιστρόφως οι κοινωνίες που αποδείχτηκαν λιγότερο ευημερούσες (ΗΠΑ, Ιρλανδία, Ιταλία) διακρίθηκαν ως οι περισσότερο θρησκευόμενες.
Οι έρευνες
Με τα παραπάνω στοιχεία φέρεται να συμφωνούν και οι έρευνες του Αμερικανού ακαδημαϊκού Φιλ Τσούκερμαν, κοινωνιολόγου στο κολέγιο «Pitzer» της Καλιφόρνια και συγγραφέα δύο βιβλίων με θέμα τη σχέση μεταξύ ευτυχίας και πίστης. Προς αποφυγή παρεξηγήσεων, ωστόσο, ο Γκρέγκορι Πολ έσπευσε να ξεκαθαρίσει πως η παραπάνω αντιστοιχία (ή μάλλον αναντιστοιχία) μεταξύ κοινωνικής ευημερίας και θρησκευτικής πίστης αποτελεί απλώς καταγραφή ενός γεγονότος και όχι νομοτελειακή εξήγηση.
Από μόνα τους τα στατιστικά στοιχεία αδυνατούν να απαντήσουν στο ερώτημα εάν η κοινωνική ευημερία οδήγησε στην αποδυνάμωση της θρησκείας ή το ανάποδο (εάν δηλαδή η έλλειψη θρησκευτικού αισθήματος είχε ως αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη κοινωνική ανάπτυξη).
Ο συντάκτης της έρευνας, ωστόσο, εκβιάζει ένα συμπέρασμα: η θρησκεία, λέει, είναι μηχανισμός ο οποίος βοηθά τον άνθρωπο να αντεπεξέλθει στις καθημερινές του ανησυχίες και ανασφάλειες. Οταν οι εν λόγω σκοτούρες φθίνουν (όπως συμβαίνει στο πλαίσιο ενός ευνομούμενου κράτους πρόνοιας), μαζί τους φθίνει και η ανάγκη πρόσδεσης των πολιτών στο άρμα του Θεού.
v4.ethnos.gr - Ψάχνουν το Θεό μακριά από τη θρησκεία - ειδησεις , κοσμος
Βλεποντας, Kλειτωρ, παραδειγματα απο τη Σκανδιναβια τολμω να πω οτι η ερευνα ειναι πολυ σωστη! Ας τα βλεπουν καποιοι... :)
ΑπάντησηΔιαγραφήΑυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπολύτως λογικό.Τρανταχτό παράδειγμα είμαστε οι Έλληνες.Το 50% θρήσκοι.Η θρησκεία μπορεί όντως να ενθαρρύνει αλλά σίγουρα δεν αλλάζει τη κατάσταση.Είναι το παυσίπονο που θα πάρει ένας βαριά άρρωστος για να περάσει προσωρινά ο πόνος του.Ειδικά μια θρησκεία όπως τη χριστιανική που θέλει το πιστό ταπεινό=> αδρανή, και τους εκπροσώπους ειδωλοποιημένους να εκφωνούν συνεχώς λόγους.
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ λογική αυτό λέει Κλείτωρ όπως και να έχει...
ΑπάντησηΔιαγραφήΕγώ πάλι βλέποντας παραδείγματα από Νορβηγία που ήμουν πρόσφατα θα διαφωνήσω.
Όλες οι κοπέλες που γνώρισα ήταν χωρισμένες. Πάρα πολλές είχαν υποστεί σωματική βία από τους άντρες τους. Στο δεκακόρονο κέρμα τους (η δε θυμάμαι σε ποιό...)δεσπόζει μια ωραιότατη εκκλησία. Τέλος σε ένα καφέ που ήμουν Όσλο με φίλους (άθεους στη πλειοψηφία τους) και άρχισα να εκφράζω τις απόψεις μου μου είπαν να μιλάω ψιθιριστά διότι ο περισσότερος κόσμος εκει είναι θρησκευόμενος και προσβάλεται...
Αυτά. Φυσικά μπορεί να ήταν συμπτωματικά όλα αυτά. Κατα τ'αλλα μιά υπέροχη χώρα όμως ασυζητητί!
Τώρα που θα πάω και Κοπεγχάγη θα το μελετήσω περισσότερο το θέμα ;)
Εμένα μου φαίνεται τελείως παράλογη όλη η έρευνα λές και δεν υπάρχουν άλλες αμέτρητες παράμετροι άσχετες με θρησκευτικότητα που επηρεάζουν τα πράγματα. Στην μαγεία των αριθμών ότι θέλει ο καθένας βλέπει. Θα σχολιάσω περισσότερο στο μπλογκ μου αύριο πέρνα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕιδικά η πρόταση "Από μόνα τους τα στατιστικά στοιχεία αδυνατούν να απαντήσουν στο ερώτημα εάν η κοινωνική ευημερία οδήγησε στην αποδυνάμωση της θρησκείας ή το ανάποδο (εάν δηλαδή η έλλειψη θρησκευτικού αισθήματος είχε ως αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη κοινωνική ανάπτυξη)." ακροβατεί στα όρια της βλακείας
@Πανδίων, καμία κοινωνιολογική έρευνα δεν μπορεί να εξετάσει ταυτόχρονα όλες τις παραμέτρους. Το γιατί το καταλαβαίνεις ελπίζω. Είναι δε πάμπολλες οι περιπτώσεις που η κοινωνία κινείται στα όρια της βλακείας και ως εκ τούτου αναγκαστικά σε αυτά τα όρια γίνονται οι έρευνες.
ΑπάντησηΔιαγραφήΥΓ. πέρασα αλλά ουδέν είδα.
@Κλείτωρ, ναι φυσικά συμφωνώ με αυτό που λές, και γι' αυτό μου φαίνεται "βιαστική" η έκφραση τέτοιων συμπερασμάτων.
ΑπάντησηΔιαγραφήΥΓ: Δεν πρόλαβα :-) Αργότερα
@Βρομιστεράκι
ΑπάντησηΔιαγραφή"Εγώ πάλι βλέποντας παραδείγματα από Νορβηγία που ήμουν πρόσφατα θα διαφωνήσω.
Όλες οι κοπέλες που γνώρισα ήταν χωρισμένες. Πάρα πολλές είχαν υποστεί σωματική βία από τους άντρες τους. Στο δεκακόρονο κέρμα τους (η δε θυμάμαι σε ποιό...)δεσπόζει μια ωραιότατη εκκλησία. Τέλος σε ένα καφέ που ήμουν Όσλο με φίλους (άθεους στη πλειοψηφία τους) και άρχισα να εκφράζω τις απόψεις μου μου είπαν να μιλάω ψιθιριστά διότι ο περισσότερος κόσμος εκει είναι θρησκευόμενος και προσβάλεται..."
Kανείς δεν ισχυρίστηκε ότι από μόνη της η θεσμική καθιέρωση της αθεϊας θα φέρει την προσωπική, ή συλλογική ευδαιμονία. Η αθεϊα όμως είναι η προϋπόθεση, η βάση, το άνοιγμα της θύρας για κάθε στέρεη και αληθινή ευδαιμονία (και ειδικά για την συλλογική και όχι τόσο αυτή που αφορά σε προσωπικά ζητήματα). Από εκεί και πέρα βέβαια (δηλ. μετά την καθιέρωση της αθεϊας) τα πάντα είναι επιλογή του ανθρώπου (ενώ σε καθεστώς θεσμοποιημένης θρησκείας, οι επιλογές του ατόμου και της κοινωνίας είναι σημαντικά μειωμένες).
Από αυτή την άποψη υπάρχει πράγματι αιτιότητα ανάμεσα στην αθεϊα και στην κοινωνική ευημερία(απλώς δεν την έχουμε ερευνήσει επαρκώς αυτή την αιτιακή σχέση αλλά, η συνάφεια μεταξύ αθεϊας και κοινωνικής ευημερίας είναι, νομίζω, εξόφθαλμη).
Μου φαίνεται αδύνατο να εξηγηθεί αλλιώς η πολιτισμική διαφορά των άθεων κοινωνιών από τις υπόλοιπες.
"Kανείς δεν ισχυρίστηκε ότι από μόνη της η θεσμική καθιέρωση της αθεϊας θα φέρει την προσωπική, ή συλλογική ευδαιμονία. Η αθεϊα όμως είναι η προϋπόθεση, η βάση, το άνοιγμα της θύρας για κάθε στέρεη και αληθινή ευδαιμονία (και ειδικά για την συλλογική και όχι τόσο αυτή που αφορά σε προσωπικά ζητήματα). Από εκεί και πέρα βέβαια (δηλ. μετά την καθιέρωση της αθεϊας) τα πάντα είναι επιλογή του ανθρώπου "
ΑπάντησηΔιαγραφήΝαι βέβαια, ακούω τους ψίθυρους από την ΕΣΣΔ και την Κίνα, μάλλον το διαψεύdουν το παραπάνω. Εμπρός σε ένα νέο μεσσιανισμό. Brave new world
Στην πρώην ΕΣΣΔ και στην "λαϊκή" Κίνα δεν υπήρξε ποτέ αθεϊα. Υπήρξε λατρεία του κομματικού ιερατείου και του κάθε πατερούλη, Στάλιν, Μάο κλπ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑθεϊα δεν είναι απλά το να μην πιστεύεις στη ύπαρξη θεών αλλά και το να μη τους υποκαθιστάς με ο,τιδήποτε άλλο.
Από μεσσίες και ιερατεία ξέρουν καλά όλοι οι θρησκευάμενοι, χριστιανοί, μουσουλμάνοι, μαρξιστές, δωδεκαθεϊστές κλπ.
@Πανδίων, στην ΕΣΣΔ και στην "λαϊκή" Κίνα δεν υπήρχε δικαίωμα επιλογών. Υπήρχε απλώς μια διαφορετική μορφή του αυτοκράτορα-θεού. Μια καταναγκαστική προσωπολατρία που (στην πραγματικότητα) ελαχιστα διέφερε απο αυτή του πάπα ή του δαλάι λάμα.
ΑπάντησηΔιαγραφή@Κλείτωρ σωστό αλλά είναι και οι μόνες ιστορικά γνωστές περιπτώσεις όπου έγινε προσπάθεια να επιβληθεί ο αθεισμός ( με την καλύτερη των προθέσεων φαντάζομαι, παρομοίως όπως θα οραματίζονται κάποιοι σήμερα ) Το θέμα είναι πως εκ του αποτελέσματος καταλαβαίνουμε πως τελικά δεν τους έφταιγε ο θεισμός και ούτε αυτή ήταν η λύση. Η καφρίλα υπάρχει και εκδηλώνεται στον άνθρωπο ανεξαρτήτως θεισμού-αθεισμού. Οπότε οποιαδήποτε προσπάθεια ιδεολογικοποίησης τους απλά θα φέρει και λάθος αποτελέσματα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ θρησκεία είναι φύσει αδύνατον να μην ιδεολογικοποιηθεί. Και δεν χρειάζεται να φτάσουμε μέχρι τον ιουδαϊσμό, ή τον χριστιανισμό για να το δούμε αυτό. Αρκεί μια απλή ματιά στην αρχαιοελληνική θρησκεία της πόλης, αυτή που δίωξε τους Σοφιστές...
ΑπάντησηΔιαγραφή