Ενας αναρχικός λέει «ναι» στον Παπαδήμο - Ελλάδα

ΤΕΟ ΡΟΜΒΟΣ

Συγγραφέας, έζησε χρόνια σε κοινόβια, άνοιξε το πρώτο αναρχικό βιβλιοπωλείο αμέσως μετά την εξέγερση στο Πολυτεχνείο και πλέον έχει βρει καταφύγιο στη Σύρο

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Σάββατο 04 Φεβρουαρίου 2012

Στο ραντεβού ήρθε με τη Χαρά. Πάντα με τη Χαρά είναι. Από τότε που συναντήθηκαν στο κοινόβιο της οδού Μπενάκη. Μην ψάχνετε... Δεκαετία του '70, μόλις του είχαν κάψει το βιβλιοπωλείο. «Οκτάπους», αν το έχετε ακουστά. Μαύροι τοίχοι, αναρχικά βιβλία. Αλλά τι σας λέω τώρα; Πάμε στα σύγχρονα. Ηρθε φουρτουνιασμένος. «Οι ελιές στους δρόμους πάνε να σπάσουν. Κανένας δεν τις μαζεύει». Στη «φωλιά» τους στον μεσαιωνικό οικισμό της Ανω Σύρας δεν έχω πάει. Και από τα βιβλία του έχω μόνο δύο: «Τρία φεγγάρια στην πλατεία» και «Πλωτίνος Ροδοκανάκης - Ενας Ελληνας αναρχικός». Οι συναντήσεις μας είναι πάντα κοντά στα Εξάρχεια. «Πέφτουν οι ελιές και χάνονται». Δεν του απαντώ, επίτηδες, μήπως και συνεχίσει. Οπως τότε με τους «Αγανακτισμένους», που είχε πάρει φόρα. «Ναι, αγανακτώ με τους πολιτικούς που έβγαλαν την τάπα από τη βάρκα, αλλά αγανακτώ επίσης σφόδρα και με όλους εκείνους που στριμώχνονταν στα βουλευτικά γραφεία για διορισμούς, με τους αγρότες που κατάντησαν επιδοτούμενοι επαίτες και με τους απίθανους μισθούς στις ΔΕΚΟ που προέκυπταν από υπόγεια παζάρια».

Αυτή τη φορά δεν συνεχίζει. Στα χέρια του είχε σελίδες άδετες από το τελευταίο του βιβλίο, που θα βγει σε λίγες εβδομάδες. «Γεώργιος Νέγρος - Ο Τίγρης του Αιγαίου». Η ιστορία του τελευταίου πειρατή.

Τραβάω μια σελίδα και πέφτω στην αφιέρωση:

«Το βιβλίο αυτό αφιερώνεται στο τσούρμο του κοινόβιου της οδού Μπενάκη 87.

Στον Νίκο Μπαλή, τον Αγγελο Μαστοράκη, τη Σοφίτσα Βλάχου,

τον Γιώργο Κακουλίδη, στη σύντροφο της ζωής μου Χαρά Πελεκάνου,

στον Ρολφ Πόλε, (...)

σ' όλους εκείνους τους αγαπημένους

που μαζί ονειρευτήκαμε ότι κάποτε

θα πλέαμε μ' ένα θαλασσινό σκαρί

πειρατεύοντας στο Αιγαίο.

Δεν έγινε, ίσως σε μιαν άλλη ζωή...».

Ωραίοι τύποι τελικά οι πειρατές;

Δέκα χρόνια με βασάνισε. Δέκα χρόνια στο μυαλό ενός διεστραμμένου, αιμοσταγούς ανθρώπου. Πήγα να τον αγαπήσω, αλλά δεν μπόρεσα. Ηθελα να δώσω έναν ιδεολογικό χαρακτήρα στην πειρατεία, στην αρπαγή, διαπίστωσα όμως ότι υπήρχε απίστευτη βία και εκεί κοκάλωσα. Τελικά έκανα ένα άλλο βιβλίο από αυτό που ξεκίνησα.

Σας ενοχλεί πλέον η βία;

Πάντα με ενοχλούσε. Στη Γερμανία ζούσα σε κοινόβια. Τα είχαν ξεκινήσει οι σοσιαλιστές. Αλληλεγγύη στους εργάτες, στο Βιετνάμ, στη Λατινική Αμερική. Κάποια στιγμή όμως μπήκαν παιδιά από διαλυμένες οικογένειες, μετανάστες, κόσμος που δεν ήταν πολιτικοποιημένος, και άρχισαν οι κλοπές, οι ληστείες... Κάπου εκεί το κίνημα διαλύθηκε.

Πότε επιστρέψατε στην Ελλάδα;

Γύρισα από τη Γερμανία το '74. Δεν απογοητεύτηκα, έζησα πολύ ωραία χρόνια.

Και ανοίξατε αμέσως το βιβλιοπωλείο;

Το '74, τον Νοέμβριο, μετά τις 17 το άνοιξα. Είχα πάει στην πρώτη μεγάλη πορεία και συνάντησα πολλούς πιτσιρικάδες• εγώ ήμουν τότε 29 και αυτοί ήταν 18άρηδες, 20άρηδες. Και λέω «εδώ γεννιέται ένα κίνημα». Επειτα από λίγες μέρες άνοιξα το βιβλιοπωλείο - μαύρο, κατάμαυρο.

Το μαύρο της αναρχίας;

Ναι, αναρχικός ήμουν. Και ακόμα είμαι δηλαδή. Κωλέττη 9, «Οκτάπους». Επειτα από μερικούς μήνες όμως μου το κάψανε οι φασίστες. Σε μια διαδήλωση στην Ιταλία σκότωσαν έναν έλληνα νεοταξίτη, Μάντακας λεγόταν. Θεωρώντας ότι τον σκότωσαν αναρχικοί, για αντεκδίκηση έκαψαν το βιβλιοπωλείο μου.

Οταν λέτε αναρχικός;

Ανθρωπος που ζει χωρίς αφεντικά και διαθέτει τον εαυτό του μόνος του, χωρίς νταβατζή και εξουσία. Αλλά δεν είμαι μόνο αναρχικός. Είμαι ένας άνθρωπος που σκέφτεται.

Και τι κάνει ένας αναρχικός σήμερα, και μάλιστα στη Σύρο;

Κυνηγάει τους «κακούς». Με τα παιδιά στο Δίκτυο Αιγαίου και στην Εύπλοια προσπαθούμε να κάνουμε δύσκολη τη ζωή σε αυτούς που διαταράσσουν την ισορροπία στα νησιά. Τους πάμε στα δικαστήρια, στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Αυτές τις ημέρες καταδικάσαμε έναν άθλιο άνθρωπο και το χάρηκα πολύ. Και χθες πήγαμε μια άλλη υπόθεση στον Συνήγορο του Πολίτη. Ο Καραμανλής διέλυσε οικιστικά τη χώρα με την αντιπαροχή και τη λοκομοτίβα της ανάπτυξης, την οικοδομή. Μυαλό δεν βάλαμε και η «άγρια ανάπτυξη» συνεχίζεται.

Σε τι περιβάλλον μεγαλώσατε;

Για μένα λες τώρα; Ο πατέρας μου ήταν γλύπτης, για να μπορέσει να ζήσει έγινε σχεδιαστής σε διαφημιστική εταιρεία, στην Ολυμπιακή αργότερα και προς το γέρμα της ζωής άρχισε να ζωγραφίζει. Αυτός μας δίδαξε ότι είμαστε ίσοι με όλους τους ανθρώπους και ότι πρέπει να βοηθάμε. Αριστερός ήταν ο άνθρωπος. Δεν είχε βγει με οπλοπολυβόλα πουθενά - το λέω γιατί τότε το συνήθιζαν ορισμένοι αριστεροί -, βοηθούσε όμως τη γειτονιά και δεν ενδιαφερόταν καθόλου για τα χρήματα.

Αναρωτιέμαι όμως γιατί εσείς γίνατε αναρχικός. Ποιον ακολουθήσατε;

Από τη στιγμή που γεννιέται ένα παιδί έχει απέναντί του τις υποδείξεις των μεγάλων. Του λένε «μη». Η σύγκρουση δηλαδή γεννιέται εκεί, όταν το παιδί βλέπει το δάχτυλο υψωμένο.

Και σε εσάς έλεγαν πολλά «μη»; Ησασταν άτακτος δηλαδή;

Εγώ έχω υποστεί διώξεις από τους μπάτσους σαν «κωλόπαιδο» ή σαν «αληταράς» από 14 χρόνων. Κάθε τρεις και λίγο με μαζεύανε στην Ασφάλεια, τους ξέρω σαν κάλπικες δεκάρες. Τα σαλόνια του Κολωνακίου δεν τα ξέρω, αλλά αυτόν τον κόσμο τον ξέρω.

Να υποθέσω ότι αυτή η σύγκρουση έγινε πιο σφοδρή όταν ωριμάσατε, στα χρόνια της Μεταπολίτευσης;

Ναι, επειδή ζούσαμε με τη Χαρά σε κοινόβιο, κάθε λίγο και λιγάκι μας μάζευε η Ασφάλεια. Οχι μόνο εμάς. Ολους τους ανεπιθύμητους στην εξουσία. Εγώ όμως συνειδητοποίησα κάποια στιγμή ότι δεν έχω να κρύψω τίποτα, και από 'κεί και πέρα εξαφανίστηκαν όλα αυτά τα τέρατα γύρω μου. Αλλοι μπήκαν στη λογική της ανταπόδοσης. Τι εκφράζει την εξουσία; Ο μπάτσος. Βαράτε τον. Και άρχισε μια κόντρα, η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Βέβαια σήμερα η εξουσία έχει σημαντικότερους κρίκους από τους «μπάτσους». Δικαστές, καθηγητές, τραπεζίτες, δημοσιογράφοι - για να μην εξαιρέσω το σινάφι μου.

Ο τελευταίος στην αλυσίδα είναι πια ο μπάτσος. Επειδή έχω τις δίκες με τα οικολογικά, έρχονται και μου αφήνουν σημειώματα: «Κύριε Ρόμβο, σας παρακαλώ, επικοινωνήστε μαζί μας. Αστυνόμος Αλέξης». Ενας χαριτωμένος άνθρωπος είναι ο Αλέξης• άλλοι είναι βλάκες, ανόητοι, όπως είναι και στην υπόλοιπη κοινωνία. Τέλος πάντων. Δεν με χωρίζει τίποτε από αυτούς τους ανθρώπους. Αν βρεθούμε σε μια σύγκρουση, εντάξει, εκείνη τη στιγμή μπορεί να συγκρουστώ, αλλά σε αυτόν τον αγώνα ξέρω ποιος είναι ο εχθρός μου - αν υποθέσουμε ότι υπάρχει κάποιος εχθρός.

Ποιος είναι ο εχθρός;

Ο εχθρός μου είναι η απίστευτη λύσσα που υπάρχει μέσα στον άνθρωπο, η απληστία. Υπάρχει μια καταπληκτική ταινία του Στροχάιμ. Ηταν γερμανός ηθοποιός, ο οποίος πήγε στο Χόλιγουντ και προσπάθησε να κάνει μια ταινία το '23 - βωβός κινηματογράφος -, την «Greed» («Απληστία»). Δεν την τελείωσε, συγκρούστηκε με την εταιρεία, του πήραν το υλικό, όμως κάποια στιγμή μονταρίστηκε κακήν κακώς και δείχνει με τον πιο ανάγλυφο τρόπο ποιος είναι ο εχθρός. Δεν είναι δηλαδή ούτε ο καπιταλισμός ούτε το άθλιο εκείνο σοβιετικό σύστημα.

Δεν σας γοήτευσε ποτέ ο «υπαρκτός σοσιαλισμός»;

Μα τι λες; Εχω δουλέψει στα εργοστάσια της Γερμανίας και κατάλαβα ότι οι εργάτες ήταν οι πρώτοι που αλλοτριώνονται και εκεί τελείωσε για μένα το παραμύθι της εργατικής τάξης. Στην Ανατολική Γερμανία για να εντοπίσουν ποιοι έβλεπαν δυτικά κανάλια ζητούσαν από τα παιδιά του Δημοτικού να τους σχεδιάσουν το ρολόι της τηλεόρασης. Το ρολόι της Ανατολικής Γερμανίας ήταν με λατινικούς αριθμούς• αν λοιπόν σχεδίαζαν ρολόι με νούμερα, τότε έβλεπαν δυτική τηλεόραση και αναλάμβανε η Στάζι.

Κανέναν πιο πρακτικό εχθρό από την απληστία δεν έχετε να μου πείτε;

Κοίταξε, οι ιεράρχες είναι εχθροί. Οι θρησκείες είναι σεβαστές, αλλά η εξουσία των ιεραρχών δεν χρειάζεται πια στην ανθρωπότητα.

Οι πολιτικοί;

Ε, χρειάζονται κάποιοι να διαχειρίζονται την εξουσία, όπως καληώρα τώρα αυτός ο Παπαδήμος.

Το «καληώρα» είναι σχήμα λόγου;

Δεν τον ξέρω προσωπικά τον άνθρωπο αλλά, ναι, πιστεύω ότι χρειάζεται ένας Παπαδήμος.

Τον προτιμάτε από τους πολιτικούς ηγέτες...

Ναι, θεωρώ τα κόμματά μας ξεπερασμένα και όχι μόνο γι' αυτή τη χώρα. Σιγά σιγά, πολύ σιγά όμως, ξεφτίζουν.

Το σύνθημα της άμεσης δημοκρατίας, που εκφράστηκε πέρυσι στις πλατείες, πώς το ακούσατε;

Αμεση δημοκρατία πρέπει να κάνεις πρώτα στο σπίτι σου και μετά στη γειτονιά σου. Δεν θα βγεις στο Σύνταγμα να κάνεις άμεση δημοκρατία. Μπορεί να μαζέψει κάποιος 500 στο Σύνταγμα και να πάρει αποφάσεις για όλη τη χώρα; Κάποιοι που δεν είναι εκλεγμένοι να αποφασίσουν για όλους εμάς; Αυτά έχουν νόημα στη γειτονιά. Να μαζευτούν 100 και να πουν «θα το κάνουμε».

Να κάνουν τι όμως;

Να βρεθούν άνθρωποι που σκέφτονται παρόμοια, «μεγάλες οικογένειες», και να κάνουν μικρούς συνεταιρισμούς τώρα με την κρίση. Να δράσουμε. Χθες περπατήσαμε στην Κυψέλη... Είναι ένας φούρνος που του έχουν κόψει το ρεύμα και δούλευε με ντίζελ μηχανές που τις έχει στήσει στον δρόμο! Δεν μπορείς να σταθείς από τον θόρυβο και τη μόλυνση, αλλά κανένας δεν αντιδρά. Δε θέλω να γενικεύσω, υπάρχουν νησίδες όπου γίνονται πράγματα και μερικά από αυτά τα έχω γευτεί κιόλας. Στο Nosotros, για παράδειγμα, αλλά και κάποιες καταλήψεις και κοινόβια.

Επιμένετε στις καταλήψεις.

Βεβαίως, όταν οι άνθρωποι έρχονται μαζί, η λύση είναι κοντά.

Στις μολότοφ πιστεύετε;

Ποτέ δεν έχω πιστέψει. Ποτέ δεν είπα «εμπρός να πάρουμε την εξουσία, την οποιαδήποτε εξουσία, να τους γαμήσουμε». Εχω έρθει και σε σύγκρουση με τους ανθρώπους του δικού μας χώρου, με φίλους μου κιόλας.

Δεν είναι εύκολο να διαφωνεί κανείς με τους φίλους του.

Εγώ δεν αισθάνθηκα ποτέ μέρος μιας αγέλης. Εχω παίξει κάποιο μικρό, ελάχιστο ρόλο στον αντιεξουσιαστικό ελευθεριακό χώρο. Οχι σαν καθοδηγητής, ποτέ, γιατί δεν είναι στη φύση μου. Ούτε μικρός μ' ενδιέφερε ο ανταγωνισμός, δεν μ' ενδιέφερε να βγάλουμε τα τσουτσούνια μας να τα μετρήσουμε.

Πώς εξηγείτε ότι τα τελευταία χρόνια πληθαίνουν οι μολότοφ, αλλά λιγοστεύουν τα έξυπνα συνθήματα;

Ανακάλυψες όμως εσύ ένα σε έναν δρόμο και καλά έκανες και το πρόβαλες. «Ελευθερώστε την ευφυΐα». Οι άνθρωποι σε αυτόν τον χώρο, οι περισσότεροι πλέον, δεν διαβάζουν. Πρώτα πράττουν και μετά σκέφτονται.

Η κρίση έχει αλλάξει τη ζωή στη Σύρο;

Εγώ τι να χάσω από την κρίση; Ούτε επιχορηγήσεις έπαιρνα ούτε αργομισθίες. Αυτοί που είχαν στρογγυλοκαθήσει, ξαφνιαστήκανε. Στη Σύρο οι νέοι είχαν γίνει σεμιναριάδες. Τα τελευταία 15-20 χρόνια πήγαιναν από σεμινάριο σε σεμινάριο επιδοτούμενοι. Ηταν σαν επιδημία... Τους δίδαξαν κινηματογράφο. Θα κάνει κανείς στη Σύρο κινηματογράφο; Μετά τους έμαθαν «αναστήλωση ξερολιθιών». Πηγαίνουν οι κοπέλες και μαθαίνουν να στοιβάζουν πέτρες! Πού θα το χρησιμοποιήσουν; Απίθανα πράγματα μόνο και μόνο για να παίρνουν λεφτά και να μη δουλεύουν.

Αναρωτιέστε ποτέ η παρέα εκείνη του βιβλιοπωλείου τι απέγινε;

Κάποιοι χάθηκαν στην πρέζα. Αλλοι αντιστέκονται ακόμη. Ο Νίκος, ας πούμε, ο ψυχίατρος, σπούδασε έξω και πήγε στο Δαφνί και δούλεψε. Εκανε το πρώτο θέατρο με ανθρώπους που ήταν ασθενείς. Μετά στα Εξάρχεια έκανε προγράμματα - πήραν χρήματα από την κυβέρνηση - για κατ' οίκον νοσηλεία σε πρεζόνια. Τώρα είναι στη Θήβα, βοηθά τους εξαρτημένους των φυλακών. Ενας αφιερωμένος άνθρωπος, που δεν παίζει, δεν κοροϊδεύει. Αναρχικός ουσίας δηλαδή.

ΤΑ ΝΕΑ