Τώρα που φορέσαμε όλοι μάσκες θα φανεί το πραγματικό πρόσωπο καθενός.

Τώρα που φορέσαμε όλοι μάσκες θα φανεί το πραγματικό πρόσωπο καθενός.

1 Μαρτίου 2011

Φράκο ή φουστανέλα;

Tου Θανου Bερεμη*

Πρέπει να ομολογήσω ότι πολλά από τα σχόλια που γράφτηκαν από πολέμιους της τηλεοπτικής σειράς του «1821» με εντυπωσίασαν με την οξύτητά τους και ενίοτε με την παραποίηση του θεάματος. Ανάλογα με ξάφνιασαν οι διαστρεβλώσεις επιστολογράφων, όπως εκείνη που δημοσιεύτηκε στην «Ελευθεροτυπία» της περασμένης εβδομάδας, η οποία μου απέδωσε –μηδέποτε υπάρξασα– ομιλία σε πανεπιστήμιο της Κωνσταντινουπόλεως, όπου φέρομαι ειπών σε τουρκικό κοινό ότι οι Ελληνες διέπραξαν γενοκτονίες και όχι οι Τούρκοι. Το πάθος του συγγραφέα της επιστολής προφανώς ξεπέρασε τη στοιχειώδη ευθυκρισία. Ή ακόμα το παραλήρημα επιστολογράφου της Πελοποννήσου, ο οποίος διατρέχει αιώνες ιστορίας σαν να είναι ημέρες και καταλήγει στη γνωστή πλέον επωδό του ενόχου για όλες τις αμαρτίες, ΕΛΙΑΜΕΠ. Για τους μηδέποτε αναγνώσαντες οτιδήποτε κυκλοφόρησε από το Ιδρυμα αυτό και τα κατά καιρούς μέλη του Δ.Σ., το ΕΛΙΑΜΕΠ αποτελεί μόνιμο στόχο εκτόνωσης.

Η συζήτηση που ακολούθησε την προβολή του τέταρτου επεισοδίου της σειράς, στις 15 Φεβρουαρίου, υπήρξε για μένα αποκαλυπτική. Η άποψη του Στέλιου Ράμφου είναι ότι οι Νεοέλληνες αντιλαμβάνονται την ταυτότητά τους ως αποτέλεσμα αναφοράς στο συλλογικό τους παρελθόν και ότι αυτό καθιστά προβληματική τη σχέση τους με τον παρόντα χρόνο. Ας μου συγχωρήσει ο κ. Ράμφος τούτη την απόπειρα ερμηνείας της σκέψης του.

Η αντίληψη ενός επαναλαμβανόμενου, σαν τις εποχές, χρόνου εξομοιώνει το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Ο καθηλωμένος αυτός χρόνος στερεί τα άτομα από τη δυνατότητα διαχείρισης του παρόντος και τον σχεδιασμό του μέλλοντος. Ετσι επανέρχονται συνεχώς στην αρχική πράξη γέννησης της συλλογικής τους συνείδησης, η οποία συνιστά αμετακίνητη αλήθεια που ουδείς έχει δικαίωμα να αναθεωρήσει. Το ιστορικό παρελθόν, όπως τους δόθηκε από το σχολείο, έγινε πηγή ανατροφοδότησης που δεν επιδέχεται αλλαγές. Ο κ. Ράμφος τοποθέτησε μεγάλο μέρος του ελληνικού προβλήματος εκσυγχρονισμού στην αντίφαση ανάμεσα στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, τους οποίους υιοθετήσαμε στην Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου χάρη στους Φαναριώτες πολιτικούς, και στην έλλειψη της εσωτερικής διεργασίας, που θα επέτρεπε την αφομοίωση των επείσακτων ιδεών. Το νέο κράτος που εισάγεται στην Επίδαυρο σαν ένδυμα από τη Γαλλία, δεν καλύπτει απόλυτα την ντόπια φορεσιά μας από μέσα. Με άλλα λόγια, η ψυχή των περισσότερων δεν συγχρονίστηκε με τους ξένους θεσμούς που επικάθησαν στην κοινωνία. Ο Στέλιος Ράμφος αποδίδει την ασύμπτωτη σχέση με επιλογές του Βυζαντίου όταν προτιμήθηκε το «τουρκικό φακιόλι από την παπική τιάρα». Ο Σωτήρης Ριζάς επισήμανε ότι η επιλογή επιβλήθηκε μάλλον από τη στρατιωτική ισχύ του κατακτητή. Ωστόσο, η επιλογή εκείνη, αλλά και άλλες παλαιότερες, διαμορφώνουν μια αντίληψη ταυτότητας που βρίσκει στην αέναη συλλογική ζωή τα πρότυπα για τη διαμόρφωση της σημερινής μας αυτοσυνειδησίας. Ετσι η έννοια της ατομικότητας και της ατομικής ευθύνης που λανθάνει, διαχέεται στην αδιάκοπη ανακύκλωση της συλλογικότητας της οικογένειας, της φυλής και της ιστορίας. Οι προτεραιότητες αυτές άλλωστε υπονομεύουν την αξιοκρατία στις δημόσιες επιλογές και τη λειτουργία των νόμων γενικότερα. Η έννοια του απρόσωπου χειραφετημένου πολίτη δεν είναι δυνατό να αποκτήσει οντότητα στην κοινότητα αυτή.

Η εξαιρετική ανάλυση του κ. Ράμφου με βοήθησε να κατανοήσω το πάθος των επικριτών της σειράς και των συζητήσεων που ακολουθούν. Είναι φανερό ότι η σειρά αυτή απέδειξε ότι το διακύβευμα δεν είναι απλώς η ορθότητα ή μη της ερμηνείας των γεγονότων μιας άλλης εποχής, ούτε η κολακευτική ή μη παρουσίασή τους, αλλά η ίδια η αμφισβήτηση μιας παγιωμένης αλήθειας, με κεφαλαίο Α, όπως διαμορφώθηκε από την πρωτοβάθμια κιόλας εκπαίδευση.

Η αναψηλάφηση των ιερών και οσίων της Ιστορίας αποτελεί για πολλούς άμεση απειλή αμφισβήτησης της αντίληψης που διατηρούν για τον ίδιο τους τον εαυτό και την ψυχή τους. Αντιλαμβανόμαστε έτσι ότι η εκπομπή αυτή άθελά της θέτει επί τάπητος, όχι μόνο την ιστορία του 1821, αλλά προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία υπέρβασης της καθηλωμένης συνείδησής μας. Και αν δεν αλλάξει η συνείδηση του κάθε πολίτη, η κάθοδός μας θα συνεχίζεται.

* Ο κ. Θάνος Βερέμης είναι αντιπρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ.

kathimerini.gr | Φράκο ή φουστανέλα;

4 σχόλια:

  1. Αναμφίβολα η συγκεκριμένη σειρά απομυθοποιεί πολλές διαδεδομένες φαντασιώσεις που έχουν παγιωθεί μέσω πολυετούς σχολικής προπαγάνδας.
    Πλην όμως δεν εξηγεί το βασικότερο: γιατί έγινε η επανάσταση. Αν λοιπόν δεν "προσλάβουν" κάποιον ειδικό σε θέματα οικονομικής και κοινωνικής ιστορίας, δεν υπάρχει ούτε μια περίπτωση στο εκατομμύριο για "υπέρβασης της καθηλωμένης συνείδησής μας. Και αν δεν αλλάξει η συνείδηση του κάθε πολίτη, η κάθοδός μας θα συνεχίζεται".

    Γιατί έτσι όπως το παρουσιάζουν, η επανάσταση φαίνεται περίπου σαν να έπεσε από τον ουρανό. Και δικαιολογημένα ο αδαής κόσμος προτιμά να υπερασπίζεται τις φαντασιώσεις του απέναντι σε κάποιους που τούς επιτίθενται χωρίς να έχουν να προτάξουν κάτι περισσότερο από μια απομυθοποίηση για την απομυθοποίηση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Οπωσδήποτε χρειάζεται ένας ειδικός για την οικονομική και κοινωνική ιστορία αλλά έχοντας παρακολουθήσει όλα τα μέχρι τώρα επεισόδια συζητήσεις κλπ αλλά κι έχοντας διαβάσει και τους πέντε τόμους λέει καθαρά κι αρκετές φορές (στα βιβλία) πως η επανάσταση εκ μέρους των ραγιάδων έγινε για την κατοχή γης και το μοίρασμα του πλούτου. Αν θέλεις να ανατρέξω και να σου δώσω τόμο και σελίδες όπου αναφέρονται αλλά πάντως είμαι της ίδιας άποψης πως δηλαδή ναι η επανάσταση έγινε από τους άκληρους και στηρίχθηκε από τους Ευρωπαίους που ήθελαν ένα εθνικό κράτος.
    Η δική μου ένσταση είναι πως και πάλι πολλά παρουσιάζονται τόσο μα τόσο στρογγυλεμένα που ακροβατούν μεταξύ αλήθειας και αυτών που θέλουμε να ακούσουμε. Οπωσδηποτε όμως είναι μια καλή αρχή και την στηρίζω!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Διάβασε και τις ενστάσεις του Άδη.
    http://hades740.blogspot.com/2011/02/blog-post_13.html

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Σκέψου δυο φορές πριν σχολιάσεις. Διαβάζεις ένα διαδικτυακό προσωπικό ημερολόγιο του οποίου η ανάγνωση ΔΕΝ είναι υποχρεωτική. Βαριέμαι τ' ανούσια μπλα μπλα και δαγκώνω όταν μου χαλάνε την ησυχία. Θα μπορούσα να έχω κλείσει τον σχολιασμό αλλά ακόμα νομίζω πως υπάρχουν κάποιοι που όντως έχουν κάτι να πουν κι εύχομαι να είσαι ένας από αυτούς αλλά οι πιθανότητες είναι λίγες και γι αυτό σου λέω: Για να μην σε φάει η μαρμάγκα σκέψου δυο φορές πριν σχολιάσεις, σαν να δίνεις εξετάσεις. Αλλιώς άστο καλύτερα!

Αναγνώστες

Η Ιδιοφυΐα του Πλήθους

Υπάρχει αρκετή προδοσία, μίσος, βία, παραλογισμός στο μέσο άνθρωπο για να προμηθεύσει οποιοδήποτε στρατό, οποιαδήποτε μέρα. Kαι οι καλύτεροι στο φόνο είναι αυτοί που κηρύττουν εναντίον του. Kαι οι καλύτεροι στο μίσος είναι αυτοί που κηρύττουν αγάπη. Kαι οι καλύτεροι στον πόλεμο είναι τελικά αυτοί που κηρύττουν ειρήνη. Eκείνοι που κηρύττουν θεό, χρειάζονται θεό. Eκείνοι που κηρύττουν ειρήνη, δεν έχουν ειρήνη. Eκείνοι που κηρύττουν αγάπη, δεν έχουν αγάπη.

Προσοχή στους κήρυκες, προσοχή στους γνώστες, προσοχή σε αυτούς που όλο διαβάζουν βιβλία, προσοχή σε αυτούς που είτε απεχθάνονται τη φτώχεια, είτε είναι περήφανοι γι' αυτήν, προσοχή σε αυτούς που βιάζονται να επαινέσουν γιατί θέλουν επαίνους για αντάλλαγμα, προσοχή σε αυτούς που βιάζονται να κρίνουν, φοβούνται αυτά που δεν ξέρουν, προσοχή σε αυτούς που ψάχνουν συνεχώς πλήθη γιατί δεν είναι τίποτα μόνοι τους, προσοχή στο μέσο άνδρα και τη μέση γυναίκα, η αγάπη τους είναι μέτρια, ψάχνει το μέτριο. Αλλά υπάρχει ιδιοφυΐα στο μίσος τους, υπάρχει αρκετή ιδιοφυΐα στο μίσος τους για να σας σκοτώσει, να σκοτώσει τον καθένα. Δεν θέλουν μοναξιά, δεν καταλαβαίνουν τη μοναξιά, θα προσπαθήσουν να καταστρέψουν οτιδήποτε διαφέρει από το δικό τους. Μη βρισκόμενοι σε θέση να δημιουργήσουν έργα τέχνης, δεν θα καταλάβουν την τέχνη, θα εξετάσουν την αποτυχία τους, ως δημιουργών, μόνο ως αποτυχία του κόσμου. Mη βρισκόμενοι σε θέση να αγαπήσουν πλήρως, θα πιστέψουν ότι και η αγάπη σας είναι ελλιπής και τότε θα σας μισήσουν και το μίσος τους, θα είναι τέλειο... Σαν ένα λαμπερό διαμάντι, σαν ένα μαχαίρι, σαν ένα βουνό, σαν μια τίγρη. Όπως το κώνειο. Η καλύτερη τέχνη τους...

Tσαρλς Μπουκόφσκι

Related Posts with Thumbnails